ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ Ι, 2018

ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ: ΕΝΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟ, ΕΘΝΟΦΥΛΕΤΙΚΟ, ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΚΑΙ ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ

Ο πανσλαβισμός υποκινήθηκε στα Βαλκάνια, κυρίως στην Βουλγαρία, από την Ρωσία. Έναντι της Ελληνικής Μεγάλης Ιδέας (1844), η Ρωσία θέλει την Κωνσταντινούπολη δικιά της και Μακεδονία-Θράκη υπό Σλαβικό έλεγχο. Θέλει άμεση έξοδο στις «θερμές θάλασσες». Μετά την ήττα των Ρώσων στον Κριμαϊκό πόλεμο (1856) και την πρόσδεση της Ελλάδος στην Αγγλία, ο Βουλγαρικός εθνικισμός είναι το μόνο ισχυρό χαρτί της Ρωσίας στην περιοχή. (Όχημα Ρώσοι και Βούλγαροι κληρικοί.)

Το 1870, ιδρύεται, με σουλτανικό φιρμάνι, η Βουλγαρική Εξαρχία, παρά την διαφωνία του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Το 1872, το Οικουμενικό Πατριαρχείο καταδικάζει ως σχισματική την Βουλγαρική Εκκλησία, καταγγέλλοντας τον εθνοφυλετισμό: «Αποκηρύττομεν τον φυλετισμόν, τουτέστιν τας φυλετικάς διακρίσεις και τας εθνικάς έρεις εν τη του Χριστού Εκκλησία.»!! Αρχίζουν οι διώξεις κατά Ελλήνων (αν δεν γίνουν «εξαρχικοί») στις περιοχές της σημερινής Βουλγαρίας και Μακεδονίας, που είναι βέβαια ακόμη Οθωμανικές.

Από τον Ρωσο-Τουρκικό πόλεμο του 1877-78 βγαίνουν νικητές οι Ρώσοι. Ακολουθεί, με την Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου (1878), η ανακήρυξη της Μεγάλης Βουλγαρίας που περιλαμβάνει Θράκη-Μακεδονία. Οι Ρώσοι εξασφαλίζουν έξοδο στο Αιγαίο και ο Ρώσος πρέσβης στην Κωνσταντινούπολη δηλώνει: «Αν οι Έλληνες θέλουν την Κωνσταντινούπολη, ας έλθουν τώρα κολυμπώντας.» Τρεις μήνες μετά, το Συνέδριο του Βερολίνου ανατρέπει την Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου.

Το Συνέδριο του Βερολίνου (1878) περιορίζει την Βουλγαρία σε ένα καθεστώς αυτονομίας υποτελούς στον σουλτάνο, αφού πρώτα η χώρα χωρισθεί στα τρία: Βουλγαρία, Ανατολική Ρωμυλία, Νότια Θράκη – Μακεδονία. Το τρίτο μέρος επιστρέφεται αμέσως στην Οθωμανική αυτοκρατορία, ενώ για το δεύτερο σημειώνεται μια ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια: Οι Ρώσοι προτείνουν το όνομα «Νότια Βουλγαρία», αλλά οι Άγγλοι, αντιλαμβανόμενοι τον αλυτρωτισμό, επιβάλλουν το Ελληνικό όνομα. Εξ άλλου, στην Ανατολική Ρωμυλία ο Ελληνισμός ήταν τότε ακμαίος.

Το 1885, η Βουλγαρία πραξικοπηματικώς προσαρτά την Ανατολική Ρωμυλία και οι διώξεις κατά Ελλήνων κληρικών και λαϊκών εντείνονται. Το 1886, για την αποτροπή πολεμικής αντίδρασης, οι Μεγάλες Δυνάμεις αποκλείουν τα Ελληνικά λιμάνια.

Από το 1890, πόλεις και χωριά της Μακεδονίας έχουν εμπλακεί σε επικίνδυνη αντιπαλότητα. Χωριά προσχωρούν στην μια ή την άλλη εκκλησία για να αλλάξουν στρατόπεδο την επομένη. Το 1903, θα κηρυχθεί η Βουλγαρική επανάσταση του Ίλιντεν (κατά Οθωμανών και Ελλήνων) από το VMRO (κόμμα του Γκρουέφσκι) και το Ανώτατο Μακεδονικό Κομιτάτο. Το μεν υπέρ ανεξαρτησίας το δε υπέρ προσάρτησης στην Βουλγαρία.

Η (σήμερα τιμώμενη από Βουλγαρία και πΓΔΜ) επανάσταση του Ίλιντεν κατεστάλη βιαίως από τον Οθωμανικό στρατό. Στην καταστολή συνέδραμαν οι Έλληνες της περιοχής είτε με ντουφέκια είτε με πληροφορίες. Τα μίση μεταξύ «πατριαρχικών» και «εξαρχικών» οδηγούν τώρα σε ανοιχτό πόλεμο στην περιοχή, 1904-1908, τον καθ’ ημάς Μακεδονικό Αγώνα. Χωριά καίγονται, άνθρωποι ξεριζώνονται, ενώ οι Οθωμανοί καλούνται να κατασιγάσουν τα πάθη των υπηκόων τους, παίρνοντας πότε το μέρος του ενός πότε του άλλου, ανάλογα με τον πληροφοριοδότη.

Ο Πέτκοφ, σ’ αυτόν τον πόλεμο, είναι ήρωας για τους Βούλγαρους, ληστοσυμμορίτης για τους Έλληνες. O Γιώτας το αντίθετο. Το ενδιαφέρον είναι ότι Πέτκοφ και Γιώτας είναι ξαδέλφια, μιλούν μόνο το «ντόπιο» ιδίωμα και έχουν επιλέξει διαφορετικά στρατόπεδα. (Σήμερα υπάρχουν δύο ξαδέλφια, Βοσκόπουλοι, ο «Έλληνας» δήμαρχος Φλώρινας και ο «Μακεδόνας» ηγέτης του Ουράνιου Τόξου!) Ο καπετάν-Γιώτας, συνεργάτης του καπετάν-Άγρα, επεχείρησε στην αρχή να συνεννοηθεί και με τα δύο στρατόπεδα εναντίον των Τούρκων.

Η Πηνελόπη Δέλτα στα Μυστικά του Βάλτου, που είναι η ιστορία του Μακεδονικού Αγώνα, μας λέει για την κοινωνία περί την (σήμερα αποξηρανθείσα) λίμνη των Γιαννιτσών: «Ήταν ένα κράμα όλων των βαλκανικών εθνοτήτων τότε η Μακεδονία. Έλληνες, Βούλγαροι, Ρουμάνοι, Σέρβοι, Αλβανοί, χριστιανοί και μουσουλμάνοι ζούσαν φύρδην-μίγδην κάτω από τον βαρύ ζυγό των Τούρκων. Η γλώσσα, μακεδονίτικη, κράμα και αυτή από σλαβικά και ελληνικά, ανακατωμένα με λέξεις τούρκικες.»

Το 1908, η Βουλγαρία αναγνωρίσθηκε ως ανεξάρτητη. Το 1913, θα έβγαινε ηττημένη από τους Βαλκανικούς Πολέμους (και στο Βουκουρέστι, 1913, θα υπέγραφε την συνθήκη των γνωστών μας συνόρων στα Βαλκάνια). Οι βλέψεις της Βουλγαρίας εις βάρος της Ελλάδος θα εκδηλώνονταν λίγα χρόνια μετά, με την βάρβαρη κατοχή 1941-1944 (έγκλημα για το οποίο ποτέ δεν τιμωρήθηκε, αλλάζοντας στρατόπεδο στο τέλος).

Εν τω μεταξύ, κατά την δεκαετία του 1920, Κομμουνιστική Διεθνής και ΚΚΕ υποστήριξαν την ιδέα περί ανεξάρτητης ενιαίας Μακεδονίας. (Οι πρώτοι Γεν. Γραμματείς του KKE, μεταξύ αυτών ο Γιάννης Κορδάτος, καθαιρέθηκαν λόγω διαφωνίας στο Μακεδονικό.) Από την δικτατορία του 1936, η Ελλάδα ξεκινάει μια μακρά πολιτική κατάπνιξης κάθε σλαβικού στοιχείου στην Μακεδονία. Το ΚΚΕ επανέλαβε την απόφαση περί “αυτοδιάθεσης” της Μακεδονίας τον Ιανουάριο 1949 (5η Ολομέλεια – για την ενθάρρυνση των Σλαβομακεδόνων του Εμφυλίου), μόνιμη μετεμφυλιακή κατηγορία.

Μεταπολεμικώς, ο (Κροάτης) Τίτο  δημιούργησε την ομόσπονδη «Δημοκρατία της Μακεδονίας» στην νότια Σερβία. Επί Ψυχρού Πολέμου, το Ελληνικό ΥΠΕΞ αλληλογραφούσε για τα συνοριακά με την «Δημοκρατία της Μακεδονίας».

Το σημερινό πρόβλημα περί του ονόματος της γείτονος ανεφύη το 1991. Η διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, κράτους διεθνώς αναγνωρισμένου, φέρει την υπογραφή του Έλληνα υπουργού Εξωτερικών, στις Βρυξέλλες, 16 Δεκεμβρίου 1991. Η πράξη αυτή  θα ακολουθείτο από ένα τρομερό (εμφύλιο) πόλεμο. Νόμισε ο κ. Σαμαράς ότι, έναντι της (υπό Γερμανικό εκβιασμό) υπογραφής, εξασφάλιζε την μη χρήση του ονόματος «Μακεδονία» από το νέο κράτος.

Ο όρος πράγματι ετέθη, αλλά έλεγε μόνο ότι το νέο κράτος δεν θα έφερε όνομα υποκρύπτον απειλή. Μετά από Ελληνικούς πανηγυρισμούς λίγων εβδομάδων, η Επιτροπή Μπαντεντέρ απεφάνθη ότι σύνθετη (με «Μακεδονία») ονομασία δεν συνιστά απειλή. Μέσα στην βεβαιότητά του, ο  Έλλην υπουργός είχε παραλείψει να ορίσει Ελληνική συμμετοχή στην εν λόγω επιτροπή.

Η συνέχεια γνωστή. Ο Σαμαράς απεπέμφθη και ακολούθως έριξε την κυβέρνηση. Η επόμενη κυβέρνηση επέβαλε εμπάργκο που, κατά Πάγκαλο, παραβιαζόταν από επιχειρηματίες εθνικώς αδιαλλάκτους. Η ονομασία παραμένει για δεκαετίες «π.Γ.Δ.Μ.» (επισήμως «π» μικρό!), δηλαδή «Μακεδονία». Και αν αυτή η χώρα (buffer zone για εμάς) δεν υποκύψει στον Αλβανικό μεγαλοϊδεατισμό και την ισχυρότατη Τουρκική επιρροή, ίσως παραμείνει για άλλες τόσες δεκαετίες «π.Γ.Δ.Μ.», δηλαδή «Μακεδονία»!

Για να περιπλακούν τα πράγματα περισσότερο, η «Μακεδονική Εκκλησία», αυθαίρετα αποσχισθείσα το 1967 από το Σερβικό Πατριαρχείο, εκρίθη σχισματική. Το 2017, επικαλούμενη σχετική πρόνοια του Πατριαρχείου Μόσχας, ζήτησε υπαγωγή στο (μη-σχισματικό πλέον) Βουλγαρικό Πατριαρχείο, το οποίο θα αποτελεί την Μητέρα-Εκκλησία της. Ο πόλεμος των ορθοδόξων εκκλησιών μαίνεται δίπλα στους άλλους εθνοφυλετικούς και γεωπολιτικούς πολέμους του παλαιού Ανατολικού Ζητήματος.

Ενημέρωση 27/1/2018