Άρθρα 2025 (Α' Εξάμ.)

 1.       ΤΑ ΔΕΚΕΜΒΡΙΑΝΑ ΜΕ ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΤΟΥ ΘΕΙΟΥ ΠΕΤΡΟΥ

1. Με κίνδυνο να παρεξηγηθώ, το Protagon και ο αρθρογράφος του Απ. Δοξιάδης για την σύγχρονη ελληνική ιστορία και πολιτική είναι ό,τι ο Σκάι και ο Πορτοσάλτε για την περιγραφή της ανθηρής ελληνικής οικονομίας. Ευφάνταστος και ιδιοφυής ο συγγραφέας τού «Ο Θείος Πέτρος και η Εικασία του Γκόλντμπαχ», επιστρατεύει φαντασία όταν καταπιάνεται με την σύγχρονη ελληνική ιστορία. Το άρθρο του στο Protagon.gr, στις 27 Δεκεμβρίου 2024, «Τζον Χόκσγουορθ: Ο Άνθρωπος που Έσωσε την Αθήνα στα Δεκεμβριανά», φανταστικό.

2. Το «Έσωσε την Αθήνα», πρώτα απ’ όλα, ως τίτλος του άρθρου παραπέμπει σε μονομέρεια και μεροληψία. (Το ίδιο βέβαια θα έλεγα και αν το ΚΚΕ «έσωζε» την Αθήνα σε δικό του σωτηριολογικό άρθρο.)

3. Τα Δεκεμβριανά ξεκινάνε στις 3 Δεκεμβρίου με πυρά εναντίον μιας πολύ μεγάλης και ειρηνικής συγκέντρωσης του ΕΑΜ στην Πλατεία Συντάγματος. Η Αστυνομία του Έβερτ πυροβολεί εντελώς απρόκλητα κατά αόπλων διαδηλωτών. (Σε μια συνέντευξή του ο Έβερτ, την δεκαετία του 1950, το αναγνωρίζει, μάλλον με καμάρι.) Η εθνικόφρων παράταξη επί των μαθητικών μου χρόνων οργάνωνε κάθε χρόνο ομιλίες για τα Δεκεμβριανά (και τον «συμμοριτοπόλεμο») στις 4 Δεκεμβρίου, σαν να μην είχε προϋπάρξει η 3η Δεκεμβρίου. Ο Α.Δ., μαθηματικός ο ίδιος, αντιλαμβάνεται την αιτιώδη σχέση μεταξύ 3 και 4 και ανακαλύπτει, μόνο αυτός, το 2 πριν από το 3. Λέει ότι στις 2 Δεκεμβρίου είχαμε καταλήψεις αστυνομικών τμημάτων από τον ΕΛΑΣ. Η αλήθεια, που δεν αμφισβητεί ούτε η εθνικόφρων αφήγηση, είναι ότι οι πρώτες τέτοιες καταλήψεις έγιναν στις 4 Δεκεμβρίου.

4. Στα σχετικά αναγνώσματά μου, που μάλλον είναι περισσότερα από του αρθρογράφου, πουθενά δεν χαρακτηρίζεται από την Αριστερά η κυβέρνηση Παπανδρέου ως δωσιλογική. Πού το βρήκε αυτό ο αρθρογράφος;

5. Τις πρώτες μάχες εναντίον του ΕΛΑΣ τον Δεκέμβριο τις έδωσε η δωσιλογική «Χ». (Την χαρακτηρίζουν «ημι-δωσιλογική» οι Άγγλοι, πριν συμμαχήσουν στα Δεκεμβριανά). Στο Θησείο δόθηκαν όντως οι πρώτες μάχες και εκεί ήταν μόνο η «Χ» υπερεξοπλισμένη ήδη από τους Γερμανούς και κατόπιν από τους Άγγλους και, οργανωμένα, από τον ορισθέντα από την εξόριστη κυβέρνηση στρατιωτικό διοικητή της Αθήνας στις 12 Οκτωβρίου. Ακολούθως, μπήκαν στην μάχη «κάποιες εκατοντάδες άνδρες της Χωροφυλακής και της Αστυνομίας», όπως λέει ο αρθρογράφος. Και για μεν την Αστυνομία, που (πλην του Μηχανοκίνητου) δεν συνεργάσθηκε με τους Γερμανούς – και μάλιστα είχε πολλά μέλη του ΕΑΜ στις τάξεις της – αυτό ήταν ένα αληθινό δράμα, για την Χωροφυλακή, όμως, επρόκειτο για τον έσχατο αγώνα επιβίωσης. Αν έχανε, τα στελέχη της θα εκτελούντο ως δωσίλογοι, αφού είχε ανοιχτά συνεργασθεί με τις κατοχικές δυνάμεις. Και βέβαια, ταυτόχρονα, αναβαπτιζόταν τώρα η Χωροφυλακή και παραδιδόταν στη πατρίδα καθαρή και αμόλυντη.

6. Το διακύβευμα των Δεκεμβριανών δεν ήταν μόνο ο αφοπλισμός, που απαιτούσε ο Σκόμπι, αλλά και η τύχη των δωσιλόγων των «εθνικών οργανώσεων», που φαινόταν ότι, μετά την όλη κατοχική δράση τους, έπαιρναν θέση τιμητή επί της σκηνής της μεταπολεμικής Ελλάδος. Το εκτελεστικό απόσπασμα, που εκτέλεσε κατ’ εντολή των Γερμανών τους ανάπηρους πολέμου, Έλληνες χωροφύλακες το αποτελούσαν. Τώρα τα ίδια πρόσωπα έδιναν στου Μακρυγιάννη τον υπέρ πάντων αγώνα. (Παρεμπιπτόντως, το παρόν άρθρο συντάσσεται στο υπαίθριο καφενείο του Ιονίου Πανεπιστημίου, στην Κέρκυρα, κάτω από μνημειακή πλάκα επί του ιστορικού κτιρίου, στην οποία αναγράφεται: «Μέσα εδώ ξεψύχησε, στις 27-12-1944, ο Παναγιώτης Γίδας, Ειδικός Ανακριτής Δωσιλόγων, που βασανίσθηκε μέχρι θανάτου από όργανα των δωσιλόγων της ιταλογερμανικής κατοχής».)

7. «Τον λόγο έχουν οι μπαρουτοκαπνισμένοι μαχητές του ΕΛΑΣ» έγραψε(?), κατά τον Α.Δ., στις 3 Δεκεμβρίου ο Ζεύγος στον ‘Ριζοσπάστη’. Μπορεί. Η ρητορική του πάθους των ημερών δεν σημαίνει έτοιμο σχέδιο. Εξ άλλου, ο Ζεύγος ανήκε στους μετριοπαθείς και συνεργάσιμους. Σχέδια υπήρξαν πολλά – όπως και του δωσιλογικού ΕΔΕΣ Αθηνών το σχέδιο – αλλά η ιστορία δεν γράφεται βάσει σχεδίων αλλά πράξεων.

8. Όσο για την ενίσχυση του Εφεδρικού ΕΛΑΣ από τον έμπειρο ΕΛΑΣ του βουνού, αυτή ήταν ελάχιστη. Οι καπεταναίοι παρέμειναν στο βουνό. Ο Βελουχιώτης, πχ, τις ίδιες μέρες του Δεκέμβρη κυνηγούσε τον Ζέρβα από την Ήπειρο στην Κέρκυρα!

9. Η υπόθεση αυθαίρετης κατάληψης της εξουσίας από το ΕΑΜ μάλλον προσκρούει στο αδιαμφισβήτητο ιστορικό δεδομένο του κενού εξουσίας 12-18 Οκτωβρίου, το οποίο δεν εκμεταλλεύθηκε το πανίσχυρο τότε ΕΑΜ. Μάλιστα, μετά την αυθόρμητη μεγαλειώδη συγκέντρωση της 12ης Οκτωβρίου, όπου συμμετείχαν όλοι, είχαμε στις 15 Οκτωβρίου μια συγκέντρωση «εθνικών οργανώσεων», που στην πορεία άνοιξε πυρ και είχαμε νεκρούς.

10. Το ότι αν επικρατούσε το ΚΚΕ θα είχαμε την σοβιετική κακή μας μοίρα, αυτό είναι άλλης τάξεως ζήτημα. Η ιστορία δεν γράφεται με «αν».

ΥΓ: Το μέγα, πάντως, και ανεξίτηλο ηθικό στίγμα για την Αριστερά στα Δεκεμβριανά (πέραν των αγριοτήτων που διέπραξε, συναγωνιζόμενο σε αγριότητες τον αντίπαλο) είναι η ομηρεία, κυρίως αμάχων, στο πρώτο δεκαήμερο του Ιανουαρίου. Καταδικάσθηκε η ομηρεία από το ΚΚΕ ήδη από τον Γενάρη, αλλά το ηθικό πλεονέκτημα είχε χαθεί. (Η προηγηθείσα βρετανική ομηρεία Ελλήνων και μεταφορά τους στην Ελντάμπα της Αιγύπτου ουδόλως δικαιολογεί την πράξη.)Η πρόσφατη αναβάθμιση των διπλωματικών και οικονομικών σχέσεων της χώρας μας με την Σαουδική Αραβία ακυρώνει, για άλλη μια φορά, την ρητορική περί της «σωστής πλευράς της ιστορίας», στην οποία υποτίθεται ότι ανήκει η Ελλάδα.

Εφημερίδα των Συντακτών 2/1/2025, Ενημέρωση 4/1/2025

 

2.       ΟΤΑΝ Ο ΑΛΕΞΙΣ ΝΤΕ ΤΟΚΒΙΛ ΕΠΙΣΚΕΦΘΗΚΕ ΤΗΝ ΑΜΕΡΙΚΗ ΤΟΥ ΤΡΑΜΠ

Ο Αλέξις ντε Τοκβίλ, Γάλλος πολιτικός και συγγραφέας, δύο αιώνες μετά την πρώτη του επίσκεψη στην Αμερική, επισκέπτεται ξανά την χώρα και την βρίσκει διαφορετική. Παρών στην τελετή ορκωμοσίας του νέου προέδρου στην Ουάσινγκτον, ο Τοκβίλ διαπιστώνει αμέσως την διαφορά. Έγραφε το 1835: «Ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών είναι απλώς ένα υπάκουο όργανο στα χέρια της πλειοψηφίας.» Σήμερα, αντιθέτως, διαπιστώνει ότι η πλειοψηφία είναι αυτή το υπάκουο όργανο ενός δισεκατομμυριούχου προέδρου και κάποιων ακόμη δισεκατομμυριούχων ακολούθων του. Τι συνέβη, αλήθεια, στην χώρα που σε υποδέχεται με ένα άγαλμα ύψους 91 μέτρων που φέρει το όνομα ‘Ελευθερία’;

Στο διαχρονικό μανιφέστο του φιλελευθερισμού, «Η Δημοκρατία στην Αμερική», ο Τοκβίλ εκθειάζει την δημοκρατία και το φιλελεύθερο πνεύμα των Ηνωμένων Πολιτειών. Οι Αμερικάνοι, γράφει, δεν έχουν κανένα τίτλο ευγένειας και μεγαλείου που έχουν τα παλαιά έθνη, εκτός από την ελευθερία και την ισότητά τους. (Αν εξαιρέσει βέβαια κανείς ινδιάνους, δούλους και γυναίκες – όπως εξαιρούντο της ελευθερίας και ισότητας και στην κλασική Αθήνα βάρβαροι, δούλοι και γυναίκες!)

Ταυτόχρονα παρατηρούσε ότι, στην Αμερική, το πνεύμα του νόμου είναι πρακτικό, όχι θεωρητικό. Οι Αμερικάνοι, έγραφε, είναι πολύ απασχολημένοι με τις καθημερινές τους ανησυχίες για να έχουν χρόνο να εμβαθύνουν στις ευρωπαϊκές αφηρημένες αρχές της διακυβέρνησης, όμως είναι πάντα από τους πιο ενεργούς και ενημερωμένους πολίτες. «Η Αμερική είναι η χώρα όπου τα διδάγματα του Ντεκάρτ είναι λιγότερο μελετημένα, αλλά περισσότερο πιστά ακολουθούμενα.» Πώς, αναρωτιέται τώρα ο Γάλλος επισκέπτης, έφθασε η Αμερική από τον πραγματισμό του προέδρου Τζάκσον – τον οποίο είχε προσωπικά συναντήσει το 1830 – στον κυνισμό του προέδρου Τραμπ; Μήπως ο κυνισμός του δεύτερου ήταν κρυμμένος ήδη στον πραγματισμό του πρώτου;

Η δουλοκτησία και το κράτος απαρτχάιντ, η καταπάτηση των εδαφών των ιθαγενών, οι επεκτατικοί πόλεμοι με το Μεξικό ήταν πράγματι ένα μείγμα πραγματισμού και κυνισμού. Όπως μείγμα πραγματισμού και κυνισμού και η πρόσφατη απειλή Τραμπ ότι θα καταλάβει την διώρυγα του Παναμά με την αιτίαση της εκεί Κινεζικής παρουσίας (για την ακρίβεια ιδιωτικής εταιρείας του Χονγκ-Κονγκ, που είναι χρόνια εκεί όπως και σε 50 άλλα διεθνή λιμάνια). Όπως μείγμα πραγματισμού και κυνισμού υπήρξε και η αιματηρότατη στρατιωτική επιχείρηση επί Μπους πατρός στην ίδια κεντροαμερικανική χώρα, το 1989, για την σύλληψη του δικτάτορα και ναρκέμπορα Νοριέγκα, πρώην αμειβόμενου συνεργάτη της CIA.

Το περίφημο σύνθημα «MAGA» (Make America Great Again/ Κάνε την Αμερική Μεγάλη Ξανά) του Τραμπ έχει ένα ενδιαφέρον προηγούμενο για την «μεγάλη» Αμερική. Σε μια ομιλία του, το 1994, ο Μπιλ Κλίντον αναφώνησε: «Μην ξεχνάτε ότι ο Αλέξις ντε Τοκβίλ είπε πριν από πολύ καιρό ότι η Αμερική είναι μεγάλη επειδή η Αμερική είναι καλή και, αν η Αμερική πάψει να είναι καλή, τότε δεν θα είναι πια μεγάλη.» (Η περίφημη «ιδιαιτερότητα»/ exceptionalism της Αμερικής σε ιερή αποστολή να σώσει τον κόσμο!)

Την επόμενη χρονιά, καθηγητής ενός αμερικανικού κολλεγίου έδωσε εργασία στην τάξη να βρεθεί δημόσια ομιλία με αναφορά στον Τοκβίλ. Ο επιμελής μαθητής βρήκε την ομιλία του Κλίντον αλλά βρήκε συγχρόνως και το ότι ο Τοκβίλ πουθενά δεν έγραψε την σχετική πρόταση. Μάλιστα, ο καθηγητής μετά ανακάλυψε ότι ίδια ακριβώς αναφορά είχαν κάνει και οι προηγούμενοι πρόεδροι, Αϊζενχάουερ και Ρήγκαν. Η πρόταση τελικά βρέθηκε σε ένα σχολικό βιβλίο θρησκευτικών και περί «αμερικάνικου ονείρου» του 1941, (ανακριβώς) αποδιδόμενη στον Τοκβίλ – την ανακρίβεια της οποίας οι λογογράφοι των προέδρων δεν έλεγξαν.

Στο«MAGA» του πιο κυνικού Τραμπ έχει απλώς αφαιρεθεί το «καλή», για να παραμείνει μόνο το «μεγάλη»!

ΥΓ: Αριστοκρατικής καταγωγής και πλούσιος ο Τοκβίλ, αναμίχθηκε στην πολιτική στην Γαλλία του Λουδοβίκου Φιλίππου και, ακολούθως, της σύντομης Δεύτερης Γαλλικής Δημοκρατίας. Εκ των συντακτών του συντάγματός της τελευταίας, ο πλέον δημοκρατικός και δικαιωματιστής. Ο Τοκβίλ πρέσβευε την ανωτερότητα της δημοκρατίας σε σχέση με το καθεστώς της αριστοκρατίας. Αποποιήθηκε τα αριστοκρατικά προνόμια, θεωρώντας τον εκλογικό συναγωνισμό της δημοκρατίας σύστημα αξιοκρατικότερο της αριστοκρατίας. Στο παλαιό, αριστοκρατικό καθεστώς οι θέσεις εξουσίας ήταν κατοχυρωμένες εκ γενετής και εις το διηνεκές – ιδιαίτερα για τους πρωτότοκους υιούς. Δεν χρειαζόταν καμία προσπάθεια να καταβληθεί. Ένας από τους πρώτους νόμους των Ηνωμένων Πολιτειών ήταν η ρητή κατάργηση όλων αυτών των προνομίων.

Εφημερίδα των Συντακτών 16/1/2025, Ενημέρωση 18/1/2025

 

3.       ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΟ-ΑΡΑΒΙΚΗΣ ΣΥΜΜΑΧΙΑΣ

Από το 2021, μονάδα του ελληνικού στρατού (μία πυροβολαρχία Πάτριοτ και 150 έλληνες αξιωματικοί) βρίσκεται στο έδαφος της Σαουδικής Αραβίας και πολεμάει κατά των Χούθι της Υεμένης. Και αν οι Χούθι είναι τρομοκράτες και κακοί, πόσο καλοί είναι οι σαουδάραβες πρίγκιπες, ώστε να επιβεβαιώσουν το δόγμα Μητσοτάκη περί της «καλής πλευράς της ιστορίας», στην οποία υποτίθεται ότι σταθερά ανήκουμε;

Στην προ ημερών επίσκεψη Μητσοτάκη (και έξι Ελλήνων κορυφαίων υπουργών) στην Σαουδική Αραβία επιβεβαιώθηκε ότι όλη αυτή η ρητορική κατά των αυταρχικών ηγετών, ρητορική που προβάλλει η κυβέρνηση για να δικαιολογήσει την πλήρη ταύτισή της με την «δυτική» συμμαχία, δεν είναι παρά ένα ψευδές αφήγημα. Πόσο μη-αυταρχικός μπορεί να είναι ο πρίγκιπας Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν, που το 2024 υπέγραψε την θανατική καταδίκη 350 ανθρώπων, πολλοί των οποίων πολιτικοί αντίπαλοί του και επίσης πολλοί των οποίων καταδικασμένοι με βάση τη μεσαιωνική σαρία. Οι εκτελέσεις γίνονται στη διαβόητη πλατεία Τσοπ-Τσοπ του Ριάντ – από τον ήχο των κεφαλιών που πέφτουν – πλατεία που εντέχνως απέφυγε να επισκεφθεί ο κ. Μητσοτάκης.

Δεν είναι μόνον η Διεθνής Αμνηστία και όλες οι ανθρωπιστικές οργανώσεις του κόσμου που έχουν καταδικάσει την καταστολή στην χώρα αυτή, αλλά είναι και ο ίδιος ο ΟΗΕ με τους κατά καιρούς Ύπατους Αρμοστές για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. (Χώρια τα ανύπαρκτα γυναικεία δικαιώματα στην χώρα αυτή.)

Η υποκρισία βεβαίως ξεκινάει από πολύ ψηλά. Πρώτο ταξίδι του Τράμπ, στην πρώτη του θητεία, στο Ριάντ. Μια από τις πρώτες επισκέψεις του Μπάιντεν πάλι στο Ριάντ. Η επίσκεψη Μπάιντεν έχει την συμβολική της αξία. Είχε προηγηθεί η δήλωση Μπάιντεν εναντίον του Μπιν Σαλμάν, σε σχέση με την δολοφονία και τον (κυριολεκτικό) τεμαχισμό του αντιφρονούντος δημοσιογράφου Κασόγκι στην σαουδαραβική πρεσβεία της Κωνσταντινούπολης. Ακούσθηκε να λέει ο Μπάιντεν κατά την χειραψία με τον σαουδάραβα ηγέτη: «νόμιζα ότι ήσουν εσύ ο ένοχος, γιατί έτσι μου είχαν πει οι μυστικές μου υπηρεσίες!».

Εννοείται ότι η Σαουδική Αραβία του αμυντικού προϋπολογισμού των 70 δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως δεν έχει ανάγκη την ελληνική πυροβολαρχία Πάτριοτ. Είναι σε θέση να αγοράσει την ίδια την εταιρεία που παράγει τους Πάτριοτ. Ανάγκη έχει την διεθνή αναγνώριση του ηγέτη της, ιδίως μετά την τρομερή υπόθεση Κασόγκι για την οποία αμέσως ή εμμέσως φέρεται μπλεγμένος ο ίδιος.

Όσο για το know-how της χρήσης του όπλου από τους έλληνες αξιωματικούς, αυτό θα μπορούσε να διδαχθεί σε ουδέτερο έδαφος και όχι στα σύνορα μιας μακρινής χώρας με μια ακόμη πιο μακρινή χώρα. Άσε που το όπλο αυτό το αγοράσαμε εμείς, μαζί με τις άλλες πέντε συστοιχίες Πάτριοτ, από το υστέρημά μας και τους φόρους μας, για ένα πολύ συγκεκριμένο σκοπό, που δεν είναι πάντως αυτός της Σαουδικής Αραβίας!

Βεβαίως, η εξωτερική πολιτική δεν ασκείται με βάση τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ενίοτε όμως ασκείται. Ιδίως όταν πρόκειται να ενισχύσεις μια μακρινή χώρα με όπλα εναντίον μιας άλλης ακόμη πιο μακρινής χώρας. Τότε πρέπει να λαμβάνεις υπ’ όψιν εκείνο το παλιό πάθημα της χώρας μας όταν έστειλε στρατό στην μακρινή Ουκρανία, το 1919, για να στιγματισθεί ακολούθως από τους ρώσους επαναστάτες ως μια ακόμη εχθρική ιμπεριαλιστική χώρα. Δεινές οι συνέπειες για την περαιτέρω στάση της επαναστατικής Ρωσίας υπέρ Κεμάλ.

Τώρα, βέβαια, όλα αυτά γίνονται με την σκέψη ότι όλοι αυτοί, σαουδάραβες, γάλλοι, άγγλοι και λοιποί, θα προστρέξουν υπέρ Ελλάδος σε περίπτωση πολεμικής σύρραξης με την Τουρκία. Αφέλεια; Δεν πρόκειται για αφέλεια. Η Ελλάδα τα τελευταία χρόνια ταυτίζεται με την «δυτική» συμμαχία, πλήρως και παθητικά, με ορίζοντα τετραετίας και επόμενων εθνικών εκλογών. Τόσο κοντά! Με τον Μπάιντεν τότε, με τον Τραμπ τώρα, με τα πολλά φύλα τότε, με τα δύο φύλα τώρα. Με τα ανθρώπινα δικαιώματα στο ρωσο-ουκρανικό, αδιαφορώντας για τα ανθρώπινα δικαιώματα στο παλαιστινιακό.

Στην Ουκρανία, είχαμε στείλει στρατό, τότε, το 1919, κάνοντας την χάρη στους Γάλλους. Θέσαμε μάλιστα εκεί τον στρατό μας υπό τον γάλλο διοικητή. Όταν, λίγο καιρό μετά, χρειασθήκαμε την βοήθεια των Γάλλων, αυτοί έκαναν ότι δεν μας γνώριζαν. Και υπέγραψαν συμφωνία με τον Κεμάλ.

ΥΓ: Μαθαίνω ότι, αντί να κλείνουν στρατόπεδα στην Αθήνα, κλείνουν στρατόπεδα στον Έβρο. Μαθαίνω επίσης ότι σε ακριτικά νησάκια χωρίς οικονομική ζωή απαγορεύουν την ανασύσταση οικονομικής ζωής.

Εφημερίδα των Συντακτών 5/2/2025, Ενημέρωση 8/2/2025

 

4.       Η ΧΑΜΕΝΗ ΑΘΩΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΣΤΗΝ ΟΥΚΡΑΝΙΑ ΚΑΙ ΜΙΑ ΠΑΡΕΚΒΑΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΓΑΖΑ

Δήλωση της πρώην καγκελαρίου της Γερμανίας Μέρκελ στην Die Zeit, τον Δεκέμβριο του 2022, για την συμφωνία του Μίνσκ, το 2014, ανάμεσα σε Ρωσία, Ουκρανία, Γερμανία, Γαλλία: «Η συμφωνία αυτή ήταν μια προσπάθεια να δώσουμε χρόνο στην Ουκρανία.» Η συμφωνία προέβλεπε εκτεταμένη αυτοδιοίκηση της ρωσόφωνης ανατολικής Ουκρανίας και βεβαίως ειρήνη. Αντίστοιχη δήλωση έσπευσε να κάνει και ο πρώην πρόεδρος της Γαλλίας Ολάντ. Με αυτό το απόθεμα υποκρισίας και αναξιοπιστίας, και χωρίς ίχνος αυτοκριτικής, οι Ευρωπαίοι αξιώνουν τώρα να είναι μέρος της ειρήνης στην Ουκρανία. Αξιώνουν δηλαδή να κάτσουν απέναντι στον Ρώσο πρόεδρο και να υπογράψουν την όποια συμφωνία ειρήνης, παρά το βάρος αυτής της διπλωματικής πονηρίας του 2014.

Μια απομειωμένη Ευρώπη ψάχνει τον βηματισμό της, μετά τα μαθήματα «δημοκρατίας» και «ελευθερίας έκφρασης» που πήρε από έναν θρασύ νεαρό Αμερικανό αντιπρόεδρο (που φιλοδοξεί να διαδεχθεί την επόμενη τετραετία τον νυν πρόεδρό του). Τετραετίες τραμπισμού από την μια μεριά του Ατλαντικού, χρόνια αδιέξοδων ταυτοτικών αναζητήσεων, πονηρής διπλωματίας και αυτοκαταστροφικών επιλογών στην γηραιά. (Μέχρι και δύο ενεργειακούς αγωγούς δισεκατομμυρίων κατέστρεψαν οι γηραιοί και μετά έκαναν δήθεν έρευνες για να ανακαλύψουν τους δολιοφθορείς!)

Έχεις τώρα να επιλέξεις ανάμεσα σε ένα αυταρχικότατο, κυνικότατο αμερικανό ηγέτη και μια ομάδα «φιλελεύθερων» όσο και φιλοπόλεμων (αναλώμασι των δυστυχών Ουκρανών!) ευρωπαίων ηγετών. Οι τελευταίοι συναγωνίζονται σε ρητορική υπεράσπισης νατοϊκών «δικαιωμάτων». Το παλιό σχέδιο διαμελισμού της Ρωσίας δεν έπιασε και, αντί αυτού, η Ευρώπη κλονίζεται οικονομικά και, κυρίως, καταρρέει από πλευράς διεθνοπολιτικού κύρους. Ειρήνη τώρα στην Ουκρανία του εκπρόθεσμου (αφού η θητεία του έληξε) προέδρου Ζελένσκι, με μια Ευρώπη να παρακαλάει να καθίσει στο τραπέζι της ειρήνης και με μια Ρωσία να έχει φύγει προ πολλού από την αγκαλιά της Ευρώπης και να έχει πέσει στην αγκαλιά της ακμάζουσας κομμουνιστικής Κίνας. Προς απορία Μακρόν και Σολτς!

ΥΓ.1: Παρεμπιπτόντως, ο δικός μας πρωθυπουργός δεν απορεί ποτέ, αφού βρίσκει πάντα τρόπους να εξηγεί τις αστοχίες της εξωτερικής πολιτικής του. Θα εξηγήσει ακόμη και εκείνη την ελληνο-γαλλική συμφωνία αμοιβαίας στρατιωτικής συνδρομής, που τρίζει πια, μετά την φερόμενη πώληση των πυραύλων Meteor στην Τουρκία. Τι είδους συνδρομή είναι αυτή; Να μας πουν όσοι εν Ελλάδι πανηγύριζαν για την τότε συμφωνία των 7 δισεκατομμυρίων! (Ιστορική αναλογία με το 1922, όταν οι Γάλλοι έκαναν πως δεν μας ήξεραν, και αφού τους είχαμε προηγουμένως στρατιωτικά υποστηρίξει στην τυχοδιωκτική εκστρατεία στην Ουκρανία, το 1919, υπό γαλλική πάντα διοίκηση.)

ΥΓ.2: Ο πρωθυπουργός μας, ως χριστιανός ορθόδοξος, και με παράδοση πολιτιστικών ανταλλαγών αιώνων, είχε κάθε λόγο να πρωτοστατεί σε ειρηνευτικές πρωτοβουλίες έναντι των δύο εμπολέμων χριστιανικών ορθόδοξων λαών. Δύο Βλαδίμηροι, ορθόδοξοι χριστιανοί, ένας Ρώσος, ένας Ουκρανός, τέκνα εκείνου του μακρινού Βλαδίμηρου του 10 αιώνα μ.Χ., «μεγάλου» και «ισαπόστολου», που εκχριστιάνισε Ρώσους και Ουκρανούς, βρέθηκαν να πολεμούν σε ένα πόλεμο αμοιβαίας εξόντωσης. Εμείς πήραμε την μεριά του ενός Βλαδίμηρου εναντίον του άλλου – διότι έτσι μας είπαν – και τώρα απορούμε γιατί δεν μας καλούν στο τραπέζι της ειρήνης. (Όπως, παλιότερα, δεν μας είχαν καλέσει και στο τραπέζι της ειρήνης για την Λιβύη.) Ένας ακόμη Βλαδίμηρος, ο Λένιν, αναπαύεται στο μαυσωλείο του στη Κόκκινη Πλατεία, ενθυμούμενος τον σκληρό εμφύλιο των δικών του χρόνων, μέρος του οποίου ήταν και ο σοβιετο-ουκρανικός πόλεμος 1917-1921.

Παρέκβαση για την αιματοβαμμένη Γάζα: Στο όνομα των δεκάδων χιλιάδων νεκρών παιδιών της Γάζας, που δεν ρωτήθηκαν ποτέ πριν την 7η Οκτωβρίου, σταματήστε κάποιοι,  επιτέλους, να μιλάτε για νίκη των Παλαιστινίων, επειδή δεν αφανίσθηκε η Χαμάς, όπως θα ήθελε ο Νετανιάχου. Δεν προσφέρετε καλή υπηρεσία στην παλαιστινιακή υπόθεση. Εξ άλλου, με ένα τόσο άρτιο ισραηλινό δίκτυο πληροφόρησης και πληροφοριοδοτών, είναι κανείς που ακόμη πιστεύει ότι ο εγκληματίας Νετανιάχου δεν γνώριζε εγκαίρως για την προετοιμασία της 7ης Οκτωβρίου; Σχέδιό του ήταν ανέκαθεν να βρει την κατάλληλη αφορμή να μετατρέψει την όμορφη Γάζα σε άμορφη μάζα, στην οποία δεν θα μπορεί κανείς Παλαιστίνιος να ζήσει. Και επειδή η θεωρία της Χαμάς και των φιλο-Χαμάς σχολιαστών λέει ότι, την 7η Οκτωβρίου, ο Ισραηλινός στρατός είναι αυτός που σκότωσε αδιακρίτως και μαζικά, ποια, αλήθεια, ηθική πολέμου ή αντίστασης επιτρέπει την ομηρία παιδιών 2 και 4 ετών ή τον διασυρμό εκείνου του γυμνού κορμιού του νεκρού κοριτσιού που περιφέρουν πάνω σε καρότσα οι «αντάρτες» της Χαμάς με υψωμένα τα όπλα και το σήμα της νίκης; Ποια νίκη και επί ποιού και επί ποιάς; Αλλοίμονο!

Ενημέρωση 22/2/2025, Εφημερίδα των Συντακτών 25/2/2015

 

5.       ΣΤΑ ΤΕΜΠΗ ΔΕΝ ΠΑΜΕ ΟΠΟΥ ΒΓΕΙ

Κανείς δεν κατηγορεί την κυβέρνηση για εγκληματική πρόθεση. Ο κόσμος την κατηγορεί για τα εξής:

Πρώτον: Λίγες μέρες πριν το δυστύχημα, εμφανίσθηκε στην Βουλή ένας υπουργός αλαζών έναντι της αντιπολίτευσης και απερίσκεπτος έναντι ρητών προειδοποιήσεων για την ασφάλεια των τρένων. Διέψευσε ο υπουργός, αυθωρεί και παραχρήμα, τις προειδοποιήσεις. Η αλαζονεία αυτή καθ’ εαυτή δεν διώκεται στην χώρα μας, διώκεται όμως η παραπληροφόρηση. Το υπό του συγκεκριμένου υπουργού ρηθέν στην Βουλή ότι «διασφαλίζεται η ασφάλεια των σιδηροδρόμων» τι ήταν, αν όχι παραπληροφόρηση; Αντικειμενικά και χωρίς δόλο και πρόθεση.

Δεύτερον: Η σπουδή να μπαζωθεί ο χώρος του δυστυχήματος, κατά παραβίαση του πρωτοκόλλου που προβλέπει αυστηρό αποκλεισμό του σχετικού χώρου. Οι αστυνομικές και ανακριτικές αρχές δέον να φράσσουν τον χώρο για να εργασθούν απρόσκοπτα οι πραγματογνώμονες. Εδώ, σε ένα δυσκίνητο ελληνικό δημόσιο, βρέθηκαν εντός ολίγων ωρών τα μέσα μεταφοράς και οι χώροι εναπόθεσης των τεκμηρίων, υλικών και σωματικών. Και βρέθηκαν τα τεκμήρια αυτά, μετά από μήνες, από τους ίδιους τους συγγενείς σε σκόρπια χωράφια. Από τους συγγενείς και όχι από την πολιτεία! Μέσα στα τεκμήρια αυτά υπήρξαν και μέλη και γενετικό υλικό των θυμάτων. Προσβολή νεκρού, νεκρών. Το ερώτημα που αναφύεται: Γιατί αυτή η πρωτοφανής βιασύνη και ποια η ακριβής διαδρομή αυτής της βεβιασμένης απόφασης αλλοίωσης του χώρου; Εδώ μπορεί να εμφιλοχωρεί ο δόλος και η πρόθεση. Και, πάντως, πανικός και ανευθυνότητα κολάσιμη.

Τρίτον: Ο πρωθυπουργός, τακτικιστής και στρατηγιστής (έναντι μιας ανύπαρκτης τακτικά και στρατηγικά αντιπολίτευσης), δεν κατάλαβε ότι εδώ δεν αρκούσε επιδερμική και επικοινωνιακή διαχείριση. Πήρε δύο χρόνια στον πρωθυπουργό να σκύψει το κεφάλι στους γονείς. Την επομένη, άρχισαν πρωτοκλασάτοι υπουργοί να βάλλουν πάλι κατά της Καρυστιανού, μητέρας που πρωτοστατεί στην διερεύνηση των ευθυνών. Την μεθεπομένη, κανένα δεν επανέφερε στην τάξη ο κ. Μητσοτάκης. Προσποιητή θλίψη υπουργών, μέγας ο πόνος για το κόμμα. Εδώ, ενδεχόμενος δόλος και πρόθεση δεν διώκονται, αλλά δεν είναι όλα θέμα τακτικής.

Τέταρτον: Η αντιδεοντολογική σπουδή Μητσοτάκη, να αποφανθεί για την αποκλειστική ευθύνη του ανίκανου σταθμάρχη και κανενός άλλου θεσμικού, ακολουθήθηκε από μια σειρά επίσημων ψεμάτων για την διαβόητη «717». Σύμβαση που ποτέ δεν ολοκληρώθηκε η «717», για να αποσοβηθεί το δυστύχημα. Τελευταίο αμυντικό επιχείρημα Άδ. Γεωργιάδη ότι, και η «717» αν είχε ολοκληρωθεί, το δυστύχημα πάλι θα μπορούσε να συμβεί με τέτοιο σταθμάρχη! (Η εν λόγω σύμβαση υπεγράφη τον Σεπτέμβριο του 2014 και είχε προϋπολογισμό 41 εκατ. ευρώ και προθεσμία υλοποίησης δύο ετών. Προέβλεπε την αναβάθμιση του συστήματος σηματοδότησης και τηλεδιοίκησης στον άξονα Αθήνας - Θεσσαλονίκης. Μέχρι την ημέρα του δυστυχήματος, και ενώ είχαν μεσολαβήσει οκτώ παρατάσεις, η ολοκλήρωση του έργου παρέμενε σε εκκρεμότητα.)

Πέμπτον: Η «Εξεταστική Επιτροπή για τη Διερεύνηση του Εγκλήματος των Τεμπών» λειτούργησε μονοκομματικά, όπως βεβαίως αναμενόταν, αφού ο πρόεδρός της, Μαρκόπουλος, με δεδομένη πλειοψηφία, απέρριψε την πρόσκληση ουσιωδών μαρτύρων. Προστάτευσε δε τον απολογούμενο Καραμανλή από κάθε δύσκολη ερώτηση, με αποτέλεσμα ο τελευταίος να μετατραπεί σε τιμητή της αντιπολίτευσης που τόλμησε και πάλι να αμφισβητήσει ένα Καραμανλή. Όπως τότε, στην Βουλή πριν το δυστύχημα, και όσο ακόμη υπήρχε χρόνος για να σωθεί ο κόσμος. Ο πρωθυπουργός δήλωσε ότι η εν λόγω Εξεταστική δεν ήταν η καλύτερη στιγμή του κοινοβουλίου. (Και, βεβαίως, όλοι θα ανατριχιάζουν με το ειδεχθές χιούμορ Μαρκόπουλου που, όπως είπε, «η Επιτροπή αποδεικνύεται γουρλίδικη, αφού δύο από τα μέλη της έγιναν υπουργοί!»!!!)

Έκτον: Ωρύεται ο Άδ. Γεωργιάδης υπερασπιζόμενος τον Καραμανλή. Μιλάει ο πρώην βουλευτής του Λ.Α.Ο.Σ. για δημοκρατία. Για την δημοκρατία που έκρινε και επανεξέλεξε στις Σέρρες τον εν λόγω πολιτικό, όπως λέει. (Ίδια άποψη είχε εκφράσει και ο πρωθυπουργός.) Νόμιμα όλα αυτά, όχι όμως και ηθικά. «Η δημοκρατία είναι ένα πολύ κακό σύστημα, αλλά το καλύτερο που δαιθέτουμε!» (Τσόρτσιλ). Δεν θα την εγκαταλείψουμε ποτέ την δημοκρατία, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι σε κρίσιμες στιγμές δεν έχει κάνει κρίσιμα λάθη. Δημοκρατικά εξελέγησαν ναζί και φασίστες, δημοκρατικά οι Αθηναίοι καταδίκασαν σε θάνατο τον Σωκράτη, δημοκρατικά και το πλήθος διάλεξε τον Βαραβά αντί του Ιησού, κ. Γεωργιάδη. Νόμιμα αλλά και ανήθικα, Πόντιε Πιλάτε!  

ΥΓ: Παρακαλώ, όχι τραγωδία! Δράμα είναι. Και δυστυχία είναι. Στην τραγωδία τα θύματα μετέχουν κατά άμεσο τρόπο στην δράση και φέρουν προσωπική ευθύνη για το φοβερό τέλος τους. Στα Τέμπη είχαμε ανυποψίαστα θύματα. Θύματα αθώα από την αρχή μέχρι το τέλος. Και, από την άλλη, στα Τέμπη είχαμε θύτες υποψιασμένους και ύποπτους, που έπαιξαν τις ζωές μας κορώνα-γράμματα. Κυβέρνησαν ή διόρισαν με το σύνθημα «Πάμε κι όπου βγει!». Σύνθημα που δεν το όρισε κάποια ανεξιχνίαστη μοίρα τούτης της χώρας.

Ενημέρωση 27/2/2025

 

6.       ΟΙ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΔΙΚΤΑΤΟΡΕΣ ΤΟΥ ΤΡΑΜΠ

Ο Τραμπ, τυπική περίπτωση αυταρχικού ηγέτη, δεν ασκεί πολιτική βάσει κανόνων. Ο Τραμπ, μετά την ήττα του 2020, ερωτάτο – ως εάν να ήταν δικτάτορας – εάν θα παρέδιδε την εξουσία. Η πρόσφατη επομένως κατηγορία Τραμπ προς Ζελένσκι, «είσαι δικτάτορας!», θα μπορούσε να εκληφθεί και ως έπαινος. Διέλαθε της προσοχής ότι ο Τραμπ αγαπάει τους δικτάτορες και εν γένει τους αυταρχικούς ηγέτες.

Ο Τραμπ, περίπτωση απομονωτιστή (isolationist) αμερικανού πολιτικού, δεν αγαπάει τον Ζελένσκι, γιατί ο συγκεκριμένος ουκρανός δικτάτορας θέλει να εμπλέξει βαθύτερα τις ΗΠΑ στην πιο βρόμικη και αιματηρή υπόθεση της Ευρώπης των τελευταίων δεκαετιών. Η εμπλοκή των ΗΠΑ, βεβαίως, είναι γνωστή από το 2004, αλλά τώρα τα πράγματα είναι αλλιώς. Αν η Κίνα είναι σήμερα ο μεγάλος αντίπαλος της Αμερικής, ο δικτάτορας Πούτιν, σφιχταγκαλιασμένος πια με τον δικτάτορα Σι, πρέπει επειγόντως να αλλάξει στρατόπεδο. Και αυτό ο δικτάτορας Ζελένσκι δεν το καταλαβαίνει.

Παρέκβαση: Αν στην άνω παράγραφο μπλέξαμε τόσους δικτάτορες, αυτό δεν απασχολεί την συμμαχία των «προθύμων» Ευρωπαίων που θέλουν να συνεχίσουν τον πόλεμο. (Αν τους απασχολούσε, δεν θα εναγκαλίζονταν προθυμότατα άλλους δικτάτορες, πχ αυτόν της Σαουδ. Αραβίας.) Τέλος παρέκβασης, ερμηνευτικής περί των προθέσεων των εμπλεκομένων στην πιο άτιμη υπόθεση των τελευταίων ετών. Άτιμη διότι Γάλλοι, Άγγλοι και λοιποί ξιφουλκούν αναλώμασι Ουκρανών, οι δε Ουκρανοί εξόδοις ΗΠΑ και λοιπών.

Τα δικτατορικά διαπιστευτήρια Πούτιν έχουν δοθεί από την εικοσιπεντάχρονη παραμονή του στη εξουσία. Έστειλε εξ αρχής μήνυμα καταστολής αυτονομιστικών κινημάτων με την αιματηρότατη κατάπνιξη των Τσετσένων αυτονομιστών. Κυνήγησε απηνώς τους ολιγάρχες που κατέτρωγαν τις σάρκες της χώρας και έφτιαξε μια δική του τάξη ολιγαρχών, με τον όρο οι νέοι ολιγάρχες να μείνουν στην Ρωσία και να επενδύουν στην χώρα. (Εν αντιθέσει προς τους Ουκρανούς ολιγάρχες που έχουν τις έδρες τους εκτός Ουκρανίας – κυρίως γύρω από το ισχυρό ουκρανικό λόμπι της Αμερικής.) Και, μέχρι την εισβολή, επανέφερε ο Πούτιν την χώρα του στην θέση του ισότιμου συνομιλητή των μεγάλων δυνάμεων. Εκλέγεται επί χρόνια ο Πούτιν με διαφορά – κάτι που δεν αμφισβητείται από τους εχθρούς του – αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι έχει το δικαίωμα να παραβιάζει ελευθερίες και να εισβάλλει στις πέριξ χώρες.

Ας δούμε, τώρα, τα δικτατορικά διαπιστευτήρια του Ζελένσκι. Προ μηνών, και εν μέσω πολέμου, ταξίδεψε από την μια άκρη της γης στην άλλη, από το Κίεβο στο Μπουένος Άιρες, για να παραστεί στην ορκωμοσία του Μιλέι, ενός ακρο-ακροδεξιού πολιτικού. Προ δύο ετών, εμφανίσθηκε στην ελληνική βουλή συνοδευόμενος από δύο στρατιώτες του Τάγματος Αζόφ, γνωστού για τα φιλοναζιστικά σύμβολα και αισθήματα. Προ ημερών βρέθηκε στην Άγκυρα του διεθνή αναθεωρητή και εισβολέα Ερντογάν, αιτούμενος τουρκικά ειρηνευτικά στρατεύματα. Με επίκληση στρατιωτικού νόμου, έχει ο Ζελένσκι επιβάλει νόμο για εσχάτη προδοσία για όποιον συνομιλήσει με τους Ρώσους για ειρήνη. Με διάταγμα, διώκει βίαια την εναπομείνασα στην χώρα ορθόδοξη εκκλησία της Ρωσίας. Παρά τις συμφωνίες Μινσκ, η ρωσική γλώσσα (η μητρική του γλώσσα) παραμένει απαγορευμένη στην Ουκρανία (κατά τα πρότυπα των βαλτικών χωρών).

Η Ουκρανία είναι μια ωραία χώρα με ωραίους ανθρώπους. Όπως και η Ρωσία. Πλουσιότατη σε έδαφος, υπέδαφος και ανθρώπινο κεφάλαιο. Όπως και η Ρωσία. Δύο λαοί συγγενείς με διακριτές ιστορίες. Σήμερα, οι μεν Ρώσοι ισχυρίζονται ότι είναι αδελφοί, οι δε Ουκρανοί ότι είναι ανάδελφοι. Οι δύο Βλαδίμηροι, Πούτιν και Ζελένσκι, έχουν κοινές αναφορές σε ένα τρίτο Βλαδίμηρο, βασιλιά του 10^ου μ.Χ. αιώνα – «ισαπόστολο» τον λένε. Άρα κάποια συγγένεια την έχουν. Από την άλλη, το Χολοντομόρ, το Ολοκαύτωμα των Ουκρανών, 1932-33, θα διχάζει αιωνίως, αφού οι Ουκρανοί το αποδίδουν στους Ρώσους, οι δε Ρώσοι στον κακό καιρό (ή τον κακό τους τον καιρό). Όπως θα διχάζουν, πλέον, και οι εκατοντάδες χιλιάδες νεκροί του σημερινού πολέμου.

ΥΓ.1: Το 2004, στο άρθρο μου «Μία ή Δύο Ουκρανίες;» (‘Γεωστρατηγική’, Δεκ.2004), διέκρινα, μελετώντας τα τότε εκλογικά αποτελέσματα, τις δύο Ουκρανίες, με τους «ρωσόφοβους» και τους «ρωσόφιλους» να ζουν δυτικά και ανατολικά του Δνείπερου αντιστοίχως.

ΥΓ.2: Ντοστογιέφσκι: «Είμαστε όλοι τέκνα του Γκόγκολ!» Ο Γκόγκολ τι είναι; Ρώσος ή Ουκρανός ή και τα δύο; Έχω ένα φίλο Ρώσο. Ζει εδώ. Τα δύο παιδιά του Ρώσοι και Ουκρανοί, αφού η μητέρα τους είναι Ουκρανή.

ΥΓ.3: Ο πληθυσμός της Ουκρανίας το 1988 ήταν 53 εκ. Τον Φεβρ. του 2022 ήταν 43 εκ. Άρα 10 εκ. προτίμησαν την μετανάστευση από την «πιο διεφθαρμένη χώρα της Ευρώπης». Σήμερα είναι 33 εκ. (και, αν άνοιγαν τα σύνορα, θα ήταν 23!). Ο Ζελένσκι εξελέγη με σύνθημα την πάταξη της διαφθοράς. Τώρα ο Τραμπ ζητά πίσω εκατοντάδες δισεκατομμύρια, που ο Ζελένσκι νόμισε ότι ήταν δωρεά Μπάιντεν. 

Ενημέρωση 5/3/2025

 

7.       ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΣΑΓΗΝΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΑΛΛΟΚΟΤΟΥ

Είναι η τέχνη το θείον; Ναι. Παράδειγμα η ‘Πιετά’ του Μιχαήλ Άγγελου. Ιδιαίτερα αυτή του Μιλάνου, όπου, μετά την Αποκαθήλωση, είναι ο Χριστός αυτός που κουβαλάει στην πλάτη του την θρηνούσα Παναγία. Την παρηγορεί. Είναι η τέχνη το ανίερο; Ναι. Παράδειγμα τα πορτρέτα του Πάπα του Φράνσις Μπέικον. Ιδιαίτερα ‘Ο Πάπας που Ουρλιάζει’.

Είναι η τέχνη η απο-θέωση του όμορφου; Ναι. Παράδειγμα η ‘Αφροδίτη της Μήλου’. Μια εκδρομή νέων, αγοριών και κοριτσιών, κάπου σε μια παραλία. Είναι η τέχνη η απο-θέωση του άσχημου; Ναι. Παράδειγμα οι ‘Δεσποινίδες της Αβινιόν’ του Πικάσο. Οι αρρωστημένες με σύφιλη πόρνες. Είναι η τέχνη η απο-θέωση του εξαϋλωμένου; Ναι. Παράδειγμα όλος ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος. Ο κοσμοκαλόγερος Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης και άλλες άγιες μορφές.

Είναι η τέχνη η αποθέωση του μέτρου; Ναι. Παράδειγμα τα αρχαιοελληνικά αγάλματα και οι αρχαιοελληνικοί ναοί, παντού στα μουσεία του κόσμου, κάτω από τον νοητό ελληνικό ουρανό όλου του κόσμου. Είναι η τέχνη η αποθέωση του άμετρου; Ναι. Παράδειγμα η ‘Κραυγή’ του Μουνκ ή η ‘Γκουέρνικα’ του Πικάσο. Ο πατέρας της Γάζας μπροστά στο νεκρό από τους βομβαρδισμούς παιδί του και οι πρόσφυγες σε ένα βυθιζόμενο καράβι κάπου στα ανοιχτά της Μεσογείου.

Είναι η τέχνη η απο-θέωση του σφρίγους και της νιότης; Ναι. Παράδειγμα ο Ερμής του Πραξιτέλους. Οι αθλητές και οι αθλήτριες των Ολυμπιακών Αγώνων. Είναι η τέχνη η απο-θέωση της φθοράς; Ναι. Παράδειγμα τα σκίτσα γηραλέων μορφών του Βαν Γκογκ. Ένα γλέντι κάποιων ξεχασμένων απόμαχων της ζωής. Μα δεν υπάρχει πιο ευτυχισμένη ζωγραφική σκηνή από τους φτωχούς, πάμφτωχους, λιτούς ‘Πατατοφάγους’ πάλι του Βαν Γκογκ. Το ημίφως και οι σκιές, στον πίνακα αυτό, φωτίζονται από ένα εσωτερικό λαμπερότατο ήλιο.

Μετά το μουσείο Βαν Γκόγκ, στο Άμστερνταμ, λίγα μέτρα πιο κάτω, επισκέπτεται κανείς το μουσείο μοντέρνας τέχνης. Πολλά έργα εδώ είναι μάλλον προκλητικά για την κοινή αισθητική. Υπάρχουν δύο τρόποι να αντιμετωπίσεις κάτι που δεν σου αρέσει: Ο πρώτος είναι να βανδαλίσεις ό,τι δεν σου αρέσει. Ο δεύτερος είναι να υποκριθείς ότι σου αρέσει κάτι που δεν σου αρέσει. Να υποκριθείς ότι καταλαβαίνεις κάτι που δεν καταλαβαίνεις. Να υποκριθείς ότι κάτι δεν σε προσβάλλει ενώ σε προσβάλλει.

Τα γεωμετρικά σχέδια του Μοντριάν δεν μου λένε τίποτα κι ας τιμώνται έναντι εκατομμυρίων. Όπως δεν μου λέει τίποτα και το ‘Ουρητήριο’ του Ντυσάν, κι ας τιμάται κι αυτό έναντι εκατομμυρίων. Υπάρχει ένας καλλιτέχνης που έκανε καριέρα με τα κρεμασμένα από την οροφή άλογα. Τερατώδες. Θα ήταν τέχνη αν αυτά ήταν ζωντανά; Προφανώς όχι. Το ότι υπάρχουν κάποιοι που μπορούν να ισχυρισθούν ότι και αυτό (δηλαδή με ζωντανά) είναι τέχνη δεν αναιρεί την νομική υποχρέωσή μου να παρέμβω υπέρ των ζώων και της ευζωίας τους. Δεν θυσιάζουμε την όποια ζωή στον βωμό της τέχνης, κι ας ήταν κάποτε – στα πολύ μακρινά χρόνια – η θυσία μέρος του τελετουργικού μιας καλλιτεχνικής δημιουργίας ή μιας θρησκευτικής τελετής.

«Όταν ο Βούδας Έπεσε από Ντροπή» είναι μια ταινία μιας νεαρής ιρανής κινηματογραφίστριας, που έχει ως θέμα την καταστροφή ενός αγάλματος. Υπάρχει σήμερα στο Αφγανιστάν των Ταλιμπάν ό,τι έχει απομείνει από το 53 μέτρων άγαλμα του Βούδα. (Ταλιμπάν είναι πλέον συνώνυμο του βανδάλου, οπότε δεν χρειάζεται να πούμε κάτι άλλο για την φανατική, σκοταδιστική ιστορία τους. Εξ άλλου και οι αρχαίοι Βάνδαλοι έγιναν ‘βάνδαλοι’ εξ αιτίας της καταστροφικής τους μανίας.) Ο Μεγάλος Βούδας στέκει σήμερα ακέφαλος και χωρίς άκρα (με τον κορμό να παραμένει ακόμη ανέπαφος) για να διηγούνται οι μελλοντικές γενιές αυτά που διηγούμαστε εμείς για την καταστροφική μανία αρχαίων βανδάλων, ανεξαρτήτως θρησκείας και πίστεως.

Ήταν Μάρτιος του 2001 και για 20 μέρες οι Ταλιμπάν βομβάρδιζαν το άγαλμα, ακόμη και με πυραύλους. Αυτό αντιστεκόταν, κολλημένο καθώς ήταν στον τεράστιο βράχο. Κούρος αληθινός. Ελληνοβούδα τον λένε οι ιστορικοί της τέχνης, αφού διακρίνεται (διακρινόταν) σ’ αυτόν, όπως και σε άλλους τέτοιους βούδες, η αρχαιοελληνική τέχνη του κούρου. Είχε και ένα ελαφρό μειδίαμα. Στα ελληνιστικά χρόνια σμιλεύτηκε πάνω στον βράχο. Σκέφθηκαν λοιπόν οι Ταλιμπάν κάτι πιο αποτελεσματικό αλλά και πιο ενδεικτικό της μαύρης ψυχής τους. Έβαλαν τους ντόπιους της περιοχής, μια φυλή που συμβίωνε αρμονικά με τον τεράστιο Βούδα επί αιώνες, να το αποτελειώσουν. Υπό την απειλή θανάτωσης των παιδιών τους, αναγκάσθηκαν οι ντόπιοι να ανοίξουν τρύπες στο άγαλμα και να τις γεμίσουν με εκρηκτικά. Μετά από αυτό, το άγαλμα έπεσε από ντροπή.

ΥΓ: Το θέμα των επισκέψεων μαθητών σε εκθέσεις πρέπει να προβληματίσει τους υπεύθυνους των δημόσιων πινακοθηκών. Δεκαετία 1990 και η περίφημη Tate Gallery του Λονδίνου τερατωδώς υποδεχόταν τους επισκέπτες της με ένα κρεμασμένο άλογο στην είσοδο.

Ενημέρωση 15/3/2025

 

8.       ΟΤΑΝ Η ΤΕΧΝΗ ΛΙΠΟΘΥΜΗΣΕ ΑΠΟ ΝΤΡΟΠΗ

 «Ο Βούδας Λιποθύμησε από Ντροπή» είναι μια ταινία της νεαρής ιρανής κινηματογραφίστριας Χάνα Μακμαλμπάφ, που διεκτραγωδεί την καταστροφή ενός αγάλματος. Υπάρχει σήμερα στο Αφγανιστάν των Ταλιμπάν ό,τι έχει απομείνει από το 53 μέτρων άγαλμα του Βούδα. (Ταλιμπάν είναι πλέον συνώνυμο του βανδάλου, οπότε δεν χρειάζεται να πούμε κάτι άλλο για την φανατική, σκοταδιστική ιστορία τους. Εξ άλλου και οι αρχαίοι Βάνδαλοι έγιναν ‘βάνδαλοι’ εξ αιτίας της καταστροφικής τους μανίας.) Ο Μέγας Βούδας στέκει σήμερα ακέφαλος και χωρίς άκρα (με τον κορμό ανέπαφο) για να διηγούνται οι μελλοντικές γενιές αυτά που διηγούμαστε εμείς για την καταστροφική μανία αρχαίων βανδάλων, ανεξαρτήτως θρησκείας και πίστεως.

Ήταν Μάρτιος του 2001 και για 20 μέρες οι Ταλιμπάν βομβάρδιζαν το άγαλμα, ακόμη και με πυραύλους. Αυτό αντιστεκόταν, χτιστό καθώς ήταν πάνω στον τεράστιο βράχο. Κούρος αληθινός. Ελληνοβούδα τον λένε κάποιοι ιστορικοί της τέχνης, αφού διακρίνεται (διακρινόταν) σ’ αυτόν, όπως και σε άλλους τέτοιους βούδες, η ελληνική τέχνη του κούρου του 8^ου πΧ αι.. Είχε και ένα ελαφρό μειδίαμα. Στα ελληνιστικά χρόνια σμιλεύτηκε στον βράχο. Σκέφθηκαν λοιπόν οι Ταλιμπάν κάτι πιο αποτελεσματικό αλλά και ενδεικτικό της μαύρης ψυχής τους. Έβαλαν τους ντόπιους της περιοχής να το αποτελειώσουν, μια φυλή που συμβίωνε αρμονικά με τον τεράστιο Βούδα επί αιώνες. Υπό την απειλή θανάτωσης των παιδιών τους, αναγκάσθηκαν οι ντόπιοι να ανοίξουν τρύπες στο άγαλμα και να τις γεμίσουν με εκρηκτικά. Μετά από αυτό, το άγαλμα έπεσε από ντροπή.

Είναι η τέχνη το θείον; Ναι. Παράδειγμα η ‘Πιετά’ του Μιχαήλ Άγγελου. Ιδιαίτερα αυτή του Μιλάνου, όπου, μετά την Αποκαθήλωση, είναι ο Χριστός αυτός που κουβαλάει στην πλάτη του την θρηνούσα Παναγία. Την παρηγορεί. Το έργο, το τελευταίο του μεγάλου καλλιτέχνη, ημιτελές και τέλειο συνάμα. Είναι η τέχνη το ανίερο; Ναι. Παράδειγμα τα πορτρέτα του Πάπα του Φράνσις Μπέικον. Ιδιαίτερα ‘Ο Πάπας που Ουρλιάζει’.

Είναι η τέχνη η απο-θέωση του όμορφου; Ναι. Παράδειγμα η ‘Αφροδίτη της Μήλου’. Η θεά της ομορφιάς και του έρωτα. Μια καλοκαιρινή εκδρομή νέων, αγοριών και κοριτσιών, σε μια παραλία. Είναι η τέχνη η απο-θέωση του άσχημου; Ναι. Παράδειγμα οι ‘Δεσποινίδες της Αβινιόν’ του Πικάσο. Οι αρρωστημένες με σύφιλη πόρνες. Είναι η τέχνη η απο-θέωση του εξαϋλωμένου; Ναι. Παράδειγμα όλος ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος. Ο κοσμοκαλόγερος Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης και άλλες άγιες μορφές.

Είναι η τέχνη η απο-θέωση του μέτρου; Ναι. Παράδειγμα οι αρχαιοελληνικοί ναοί κάτω από τον νοητό ελληνικό ουρανό όλου του κόσμου. Είναι η τέχνη η απο-θέωση του άμετρου; Ναι. Παράδειγμα η ‘Κραυγή’ του Μουνκ ή η ‘Γκουέρνικα’ του Πικάσο. Ο πατέρας της Γάζας μπροστά στο νεκρό από τους βομβαρδισμούς παιδί του και οι πρόσφυγες σε ένα βυθιζόμενο καράβι κάπου στα ανοιχτά της Μεσογείου.

Είναι η τέχνη η απο-θέωση του σφρίγους και της νιότης; Ναι. Παράδειγμα ο Ερμής του Πραξιτέλους. Οι αθλητές και οι αθλήτριες των Ολυμπιακών Αγώνων. Είναι η τέχνη η απο-θέωση της φθοράς; Ναι. Παράδειγμα τα σκίτσα γηραλέων μορφών του Βαν Γκογκ. Ένα γλέντι κάποιων ξεχασμένων απόμαχων της ζωής. Μα δεν υπάρχει πιο ευτυχισμένη ζωγραφική σκηνή από τους φτωχούς, πάμφτωχους, λιτούς ‘Πατατοφάγους’ πάλι του Βαν Γκογκ. Το ημίφως και οι σκιές, στον πίνακα αυτό, φωτίζονται από ένα εσωτερικό λαμπερότατο ήλιο.

Μετά το μουσείο Βαν Γκόγκ, στο Άμστερνταμ, λίγα μέτρα πιο κάτω, επισκέπτεται κανείς το μουσείο μοντέρνας τέχνης. Κάμποσα έργα εδώ είναι προκλητικά για την κοινή αισθητική. Υπάρχουν δύο τρόποι να αντιμετωπίσεις κάτι που δεν σου αρέσει: Ο πρώτος είναι να βανδαλίσεις ό,τι δεν σου αρέσει. Ο δεύτερος είναι να υποκριθείς ότι σου αρέσει κάτι που δεν σου αρέσει. Να υποκριθείς ότι καταλαβαίνεις κάτι που δεν καταλαβαίνεις. Να υποκριθείς ότι κάτι δεν σε προσβάλλει ενώ σε προσβάλλει. Υπάρχει όμως και ένας τρίτος τρόπος. Κριτικός.

Χωρίς βανδαλισμό, χωρίς υποκρισία: Tο ‘Ουρητήριο’ του Ντυσάν δεν μου λέει τίποτα μέσα σε οποιοδήποτε ιστορικό ή εικαστικό και παραστατικό context. Ούτε ως πρόκληση. Δήθεν αντίστιξη. Όπως δεν μου λένε τίποτα tα γεωμετρικά σχέδια του Μοντριάν. Καλλιτέχνης έκανε καριέρα με κρεμασμένα από την οροφή άλογα. Βαλσαμωμένα; Τερατώδες. Θα ήταν τέχνη αν αυτά ήταν ζωντανά; Προφανώς όχι. Το ότι υπάρχουν κάποιοι που μπορούν να ισχυρισθούν ότι και αυτό  είναι τέχνη δεν αναιρεί την υποχρέωσή μου να παρέμβω υπέρ των ζώων και της ευζωίας τους. Δεν θυσιάζουμε την ζωή στον βωμό της τέχνης, κι ας ήταν κάποτε η θυσία μέρος του τελετουργικού μιας καλλιτεχνικής δημιουργίας ή μιας θρησκευτικής λειτουργίας.

ΥΓ.1: Λονδίνο 1996 και η περίφημη Tate Gallery υποδεχόταν τους επισκέπτες της με ένα κρεμασμένο άλογο στην είσοδο. Οι φιλόζωες κόρες μου, 8 και 4 τότε, τρόμαξαν. Έργο Maurizio Cattelan.

ΥΓ: Το θέμα των επισκέψεων μαθητών σε εκθέσεις πρέπει να προβληματίσει τους υπεύθυνους των δημόσιων πινακοθηκών. Δεκαετία 1990 και η περίφημη Tate Gallery του Λονδίνου τερατωδώς υποδεχόταν τους επισκέπτες της με ένα κρεμασμένο άλογο στην είσοδο.

Ενημέρωση 15/3/2025

 

9.       Ο ΤΡΙΤΟΣ ΒΛΑΔΙΜΗΡΟΣ

Οι δύο Βλαδίμηροι, Πούτιν και Ζελένσκι, έχουν κοινές ιστορικές αναφορές σε ένα τρίτο Βλαδίμηρο, βασιλιά του 10^ου αιώνα μΧ, «ισαπόστολο». Άρα κάποια συγγένεια την έχουν Ρώσοι και Ουκρανοί. Από την άλλη, το Χολοντομόρ, το Ολοκαύτωμα των Ουκρανών, 1932-33, διχάζει αιωνίως, αφού οι μεν Ουκρανοί το αποδίδουν στους Ρώσους, οι δε Ρώσοι στον κακό καιρό. Όπως θα διχάζουν, πλέον, και οι εκατοντάδες χιλιάδες νεκροί του σημερινού πολέμου. Η Ουκρανία είναι μια ωραία χώρα με ωραίους ανθρώπους. Όπως και η Ρωσία. Πλουσιότατη σε έδαφος, υπέδαφος και ανθρώπινο κεφάλαιο. Όπως και η Ρωσία. Δύο λαοί συγγενείς με διακριτές ιστορίες. Σήμερα, οι μεν Ρώσοι ισχυρίζονται ότι είναι αδελφοί, οι δε Ουκρανοί ότι είναι ανάδελφοι.

Ντοστογιέφσκι: «Όλοι βγήκαμε από ‘Το Παλτό’ του Γκόγκολ». Ο Γκόγκολ είναι Ρώσος, Ουκρανός ή και τα δύο;

Το 2004, σε άρθρο μου με τίτλο «Μία ή Δύο Ουκρανίες;» (‘Γεωστρατηγική’, Δεκ.2004) διέκρινα, μελετώντας τα τότε εκλογικά αποτελέσματα, τις δύο Ουκρανίες, με τους «ρωσόφοβους» και τους «ρωσόφιλους» να ζουν δυτικά και ανατολικά του Δνείπερου αντιστοίχως. Σήμερα, βεβαίως, μετά την τρομερή αιματοχυσία των τριών τελευταίων ετών, πολλοί ρωσόφιλοι έγιναν ρωσόφοβοι. (Ή απλώς δηλώνουν ρωσόφοβοι υπό τον φόβο των πιο φανατικών ρωσόφοβων.)

Για να διασκεδάσουμε την ενόχληση που προκάλεσε ο χαρακτηρισμός του Τραμπ για τον Ζελένσκι ως δικτάτορα, ας θυμίσουμε ότι ο Τραμπ αγαπάει τους δικτάτορες. Άρα θα μπορούσε ο χαρακτηρισμός να εκληφθεί και ως έπαινος. Το 2020, ο Τραμπ ερωτάτο – ως δικτάτωρ; –εάν θα παρέδιδε την εξουσία. Ας δούμε όμως τα δικτατορικά διαπιστευτήρια Πούτιν και Ζελένσκι, για να διασκεδάσουμε και την δήθεν ευαισθησία όσων επιλεκτικώς εθίγησαν από τον χαρακτηρισμό του δευτέρου ως δικτάτορα. (Όσων δηλαδή εναγκαλίζονται δικτάτορες τύπου Σαουδικής Αραβίας κλπ χωρίς κανένα ηθικό πρόβλημα.)

Τα δικτατορικά διαπιστευτήρια του Πούτιν είναι γνωστά από την εικοσιπεντάχρονη παραμονή του στη εξουσία. Έστειλε εξ αρχής μήνυμα καταστολής αυτονομιστικών κινημάτων με την αιματηρότατη κατάπνιξη των Τσετσένων αυτονομιστών. Κυνήγησε απηνώς τους ολιγάρχες που κατέτρωγαν τις σάρκες της χώρας και έφτιαξε μια δική του τάξη ολιγαρχών, με τον όρο οι νέοι ολιγάρχες να μείνουν στην Ρωσία και να επενδύουν στην χώρα. (Εν αντιθέσει προς τους Ουκρανούς ολιγάρχες που έχουν τις έδρες τους εκτός Ουκρανίας – κυρίως γύρω από το ισχυρό ουκρανικό λόμπι της Αμερικής.) Και, μέχρι την εισβολή, επανέφερε ο Πούτιν την χώρα του στην θέση του ισότιμου συνομιλητή των μεγάλων δυνάμεων. Εκλέγεται επί χρόνια ο Πούτιν με διαφορά – κάτι που δεν αμφισβητείται από τους εχθρούς του – αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι έχει το δικαίωμα να παραβιάζει ελευθερίες και να εισβάλλει στις πέριξ χώρες.

Τα δικτατορικά διαπιστευτήρια του Ζελένσκι έχουν, κατ’ αρχήν, την μορφή του αναγκαστικού στρατιωτικού νόμου. Κανείς, όμως, στρατιωτικός νόμος δεν τον αναγκάζει να κάνει κινήσεις δηλωτικές αλλότριων προθέσεων. Προ μηνών, και εν μέσω σκληρού πολέμου, ταξίδεψε από την μια άκρη της γης στην άλλη, από το Κίεβο στο Μπουένος Άιρες, για να παραστεί στην ορκωμοσία του φίλου του, Μιλέι, ενός ακρο-ακροδεξιού πολιτικού. Προ δύο ετών, εμφανίσθηκε στην ελληνική βουλή συνοδευόμενος από δύο στρατιώτες του Τάγματος Αζόφ, γνωστού για τα φιλοναζιστικά σύμβολα και αισθήματα. Προ ημερών βρέθηκε στην Άγκυρα τού διεθνή αναθεωρητή και εισβολέα Ερντογάν, αιτούμενος τουρκικά ειρηνευτικά στρατεύματα. Με επίκληση στρατιωτικού νόμου, έχει ο Ζελένσκι επιβάλει νόμο για εσχάτη προδοσία για όποιον συνομιλήσει με τους Ρώσους για ειρήνη. Με διάταγμα, διώκει βίαια την εναπομείνασα στην χώρα ορθόδοξη εκκλησία της Ρωσίας. Παρά τις συμφωνίες του Μινσκ, η ρωσική γλώσσα (η μητρική του γλώσσα) παραμένει απαγορευμένη στην Ουκρανία (κατά τα πρότυπα των βαλτικών χωρών, αλλά όχι κατά τα πρότυπα των λοιπών δυτικών χωρών, που για κάτι τέτοια δικαιώματα κάνουν πολέμους σε χώρες μακρινές που ουδόλως τους ανήκουν).

ΥΓ.1: Ο πληθυσμός της Ουκρανίας το 1988 ήταν 53 εκ. Τον Φεβρ. του 2022 ήταν 43 εκ. Άρα 10 εκ. προτίμησαν, προ του πολέμου, την φυγή από την «πιο διεφθαρμένη χώρα της Ευρώπης». Σήμερα είναι 33 εκ. (και, αν άνοιγαν τα σύνορα, θα ήταν 23!). Ο Ζελένσκι εξελέγη με σύνθημα την πάταξη της διαφθοράς. Τώρα ο Τραμπ ζητάει πίσω εκατοντάδες δισεκατομμύρια, που ο Ζελένσκι νόμισε ότι ήταν δωρεά Μπάιντεν.

ΥΓ.2: Ατιμία των Γάλλων, Άγγλων και λοιπών να ξιφουλκούν αναλώμασι Ουκρανών. Ατιμία των Ουκρανών να ξιφουλκούν εξόδοις ΗΠΑ, Ευρωπαίων και λοιπών. Το ότι η Ρωσική εισβολή συνιστά ατιμία το έχουμε πει. Όπως έχουμε πει και για την ατιμία του ΝΑΤΟ να θέλει να επεκταθεί και στην Ουκρανία.

ΥΓ.3: Αντίφαση εν τοις όροις η αγγλο-γαλλική πυρηνική ομπρέλα ασφάλειας της Ευρώπης. Όπως αντίφαση και τα 800 δισ. στρατιωτικών δαπανών για την ασφάλειά μας. Και, βεβαίως, ο επανεξοπλισμός της Γερμανίας.

Εφημερίδα των Συντακτών 20/3/2025

 

10.    Ο ΕΠΑΝΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ

Πώς αλήθεια φθάσαμε από το Σχέδιο Μοργκεντάου, που το 1944 προέβλεπε αποκλειστικά αγροτική μεταπολεμική Γερμανία, στο σημερινό σχέδιο πλήρους επαναφοράς μιας Γερμανικής στρατιωτικής υπερδύναμης; Η χώρα, που κατά τον 20^ο αιώνα προκάλεσε δύο παγκόσμιους πολέμους, θα επιχειρήσει ένα τρίτο; Ποιες οι εγγυήσεις περί του αντιθέτου; Και γιατί αυτή η θανάσιμη σιωπή μπροστά στην σκανδαλώδη μετατροπή της μεταπολεμικής Γερμανίας σε στρατιωτικό κυρίαρχο στην Ευρώπη για άλλη μια φορά;

Το Σχέδιο Μοργκεντάου ήταν μια πρόταση του Υπουργού Οικονομικών των ΗΠΑ, Μοργκεντάου, για την μεταπολεμική μεταχείριση της Γερμανίας. Σκοπός η πλήρης αποβιομηχάνιση της Γερμανίας, προκειμένου να αποτραπεί η δυνατότητά της να αποτελέσει ξανά στο μέλλον στρατιωτική απειλή. Η πρόταση παρουσιάσθηκε στην συνάντηση Ρούσβελτ και Τσόρτσιλ στο Κεμπέκ τον Σεπτέμβριο του 1944. Αν και αρχικώς έγινε δεκτή, πρυτάνευσαν τελικώς οι σκέψεις υπέρ μιας αποστρατικοποιημένης μεν βιομηχανικής δε Γερμανίας.

Το 1953, υπήρξε μια καθοριστική για το γερμανικό «οικονομικό θαύμα» συμφωνία για τη διευθέτηση του γερμανικού εξωτερικού χρέους. «Συμφωνία για τη Ρύθμιση του Χρέους της Γερμανίας» – γνωστή και ως «Συμφωνία του Λονδίνου». Παραγραφόταν με αυτήν το μισό γερμανικό εξωτερικό χρέος, ενώ το άλλο μισό διακανονιζόταν σε ένα μακρύ χρονικό ορίζοντα. (Αυτό δηλαδή που η Γερμανική κυβέρνηση, λίγα χρόνια μετά, θα αρνείτο στην Ελλάδα – η οποία Ελλάδα, παρεμπιπτόντως, μόλις το 1995, και χάρη στον πράγματι αείμνηστο Γιάννη Σταμούλη, αξίωσε το κατοχικό δάνειο και τις πολεμικές αποζημιώσεις που της χρωστούσε η Γερμανία, πέραν της προπολεμικής της αξίωσης, που, όπως είπαμε, παραγραφόταν κατά το ήμισυ.)

Στις 6 Μαΐου 1955, η Δυτική Γερμανία εντάχθηκε στο ΝΑΤΟ και, ξεκινώντας από το μηδέν σε στρατιωτικό προσωπικό, μέσα σε δύο χρόνια θα συνεισέφερε δεκάδες χιλιάδες στρατιώτες και αξιωματικούς στην συμμαχία. Μια εβδομάδα μετά, 14 Μαΐου 1955, δημιουργήθηκε το στρατιωτικό Σύμφωνο της Βαρσοβίας, που περιελάμβανε και την Ανατολική Γερμανία. Μέχρι το 1990 και την επανένωση των δύο Γερμανιών, θα είχαμε στρατιωτική Γερμανία εναντίον στρατιωτικής Γερμανίας στην πιο κρίσιμη συνοριακή γραμμή του ψυχροπολεμικού μετώπου.

Το 1990, με την επανένωση της Γερμανίας, είχαμε μια πρώτη επέκταση του ΝΑΤΟ προς ανατολάς. (Με την ρητή τότε υπόσχεση Μπους και Μπέικερ ότι το ΝΑΤΟ δεν θα επεκταθεί «ούτε μια ίντσα ανατολικότερα».) Η Ανατολική Γερμανία υπαγόταν πλήρως – άρα και στρατιωτικά – στις δομές της Δυτικής. Πέραν, όμως, του γνωστού «Wind of Change» των Scorpions, που ρομαντικά συνόδευε την επανένωση, οι οικονομικές λεπτομέρειες για την κυνική εξαγορά της Ανατολικής από την Δυτική παραμένει μια ιστορία τυπικής ληστρικής «πρωταρχικής συσσώρευσης» εν πολλοίς άγνωστη.

Δύο ζητήματα ανέκυπταν με την επανένωση: πρώτον, η ενεργοποίηση των διεθνών αξιώσεων για πολεμικές αποζημιώσεις και, δεύτερον, οι συνταγματικοί (με τα άρθρα 26 και 87) περιορισμοί για στρατιωτικές επιχειρήσεις εκτός της χώρας. Με ερμηνεία του 1994 του Ανωτάτου Δικαστηρίου της Καρλσρούης, ο γερμανικός στρατός θα μετείχε στις αμερικανο-νατοϊκές επιχειρήσεις στο Κόσοβο (1999), στο Αφγανιστάν (2001) και στην Λιβύη (2011). Όσο για τις πολεμικές αποζημιώσεις, αυτές θεωρούνται από την επίσημη Γερμανία παραγεγραμμένες. (Μάλιστα, όταν το 2008 η Γερμανία αναγνώρισε το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, το έκανε υπό τον όρο περί της αναρμοδιότητάς του για γερμανικές υποθέσεις προ του 2008!)

Προχθεσινή δήλωση Μέρτς, πιθανού αυριανού καγκελάριου της Γερμανίας: «Η Γερμανία επέστρεψε!» Με τα θηριώδη ποσά που δεσμεύονται αυτή την στιγμή για την άμυνα στην Γερμανία και με την μετατροπή εργοστασίων αυτοκινήτων σε εργοστάσια αρμάτων, η σκέψη μας στρέφεται στο όχι και τόσο μακρινό παρελθόν. Τρία χρόνια χρειάσθηκε ο Χίτλερ να επανεξοπλιστεί για να επανακαταλάβει την Ρηνανία και άλλα δύο για να εμφανισθεί ισχυρότερος απέναντι σε Τσάμπερλεν και Νταλαντιέ της Βρετανίας και Γαλλίας. Πόσα θα χρειασθεί τώρα ο Μερτς; Η διαφορά, ευτυχώς, βρίσκεται στους ίδιους τους Γερμανούς που, εν αντιθέσει με την εποχή του Χίτλερ και των ναζί, διακρίνονται από ειρηνικά αισθήματα και μάλλον κατά πλειοψηφία δεν ακολουθούν την υστερία που έχει καταλάβει τις πολιτικές ελίτ της Ευρώπης ότι απειλούνται από την Ρωσία.

ΥΓ: Το Πρωτοδικείο Λιβαδειάς, το 1997, επιδίκασε αποζημιώσεις για τα θύματα του Διστόμου αναγνωρίζοντας την αρμοδιότητά του να δικάσει την υπόθεση, παρά την αντίρρηση του γερμανικού Δημοσίου που επικαλέστηκε την αρχή της ετεροδικίας. Αυτή η απόφαση έμελλε τελικώς να δικαιωθεί στο Ανώτατο δικαστήριο της Ιταλίας! Παρ’ όλα αυτά η απόφαση δέσμευσης περιουσίας του Γερμανικού δημοσίου υπέρ των θυμάτων του Διστόμου παρεμποδίσθηκε από τις ελληνικές κυβερνήσεις, ξεκινώντας από την κυβέρνηση Σημίτη και τον υπουργό Δικαιοσύνης Σταθόπουλο.

Ενημέρωση 22/3/2025

 

11.    Ο ΕΠΑΝΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ (ΙΙ)

 «Η Γερμανία επέστρεψε!» Δήλωση του εν αναμονή καγκελαρίου Μερτς μετά την συνταγματική τροποποίηση για χαλάρωση του «φρένου χρέους» που επιτρέπει στην χώρα απεριόριστες δαπάνες άμυνας. Το ψηφισθέν πακέτο δημοσίων επενδύσεων 500 δισ. συνεπικουρεί το ReArm Europe των 800 δισ. της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, πρώην υπουργού Άμυνας της Γερμανίας. «Η εποχή του ειρηνικού μερίσματος (peace dividend) έχει περάσει ανεπιστρεπτί.» (Φον ντερ Λάιεν) Με τα θηριώδη ποσά που θα δεσμευτούν για την Άμυνα στην Γερμανία (αφαιρούμενα από ειρηνικά προγράμματα), η σκέψη μας πάει στο όχι μακρινό παρελθόν. Η χώρα, που κατά τον 20^ο αιώνα προκάλεσε παγκοσμίους πολέμους, τι επιχειρεί τώρα; Και γιατί τόση σιωπή μπροστά στην σκανδαλώδη μετατροπή της μεταπολεμικής Γερμανίας σε στρατιωτικό κυρίαρχο στην Ευρώπη ξανά;

Τρία μόλις χρόνια χρειάσθηκε η Γερμανία του Χίτλερ να επανεξοπλιστεί για να επανακαταλάβει την μέχρι τότε αποστρατικοποιημένη Ρηνανία. Και άλλα δύο για να εμφανισθεί ισχυρότερη των Τσάμπερλεν και Νταλαντιέ στο Μόναχο. Πόσα θα χρειασθεί ο Μερτς; Η διαφορά, ευτυχώς, βρίσκεται στους ίδιους τους Γερμανούς που, εν αντιθέσει προς την εποχή του Χίτλερ, διακρίνονται από ειρηνικά αισθήματα και μάλλον δεν συμμερίζονται την πολεμική υστερία της εσθονής Κάλας (ΥΠΕΞ της Ε.Ε.) και της λοιπής ευρωπαϊκής πολιτικής ελίτ.

Το 1990, με την επανένωση της Γερμανίας, το ΝΑΤΟ επεκτεινόταν προς ανατολάς. (Με ρητή τότε υπόσχεση Μπους και Μπέικερ ότι το ΝΑΤΟ δεν θα επεκταθεί «ούτε μια ίντσα ανατολικότερα».) Η Ανατολική Γερμανία υπήχθη πλήρως – άρα και στρατιωτικά – στις δομές της Δυτικής. Πέραν, όμως, του γνωστού «Wind of Change» των Scorpions, που συνόδευε την επανένωση, οι λεπτομέρειες για την κυνική εξαγορά της Ανατολικής από την Δυτική παραμένουν μια εν πολλοίς άγνωστη ιστορία τυπικής ληστρικής «πρωταρχικής συσσώρευσης».

Δύο ζητήματα ανέκυπταν με την επανένωση του 1990: πρώτον, η ενεργοποίηση των διεθνών αξιώσεων για πολεμικές αποζημιώσεις και, δεύτερον, οι συνταγματικοί (με τα άρθρα 26 και 87) περιορισμοί για στρατιωτικές επιχειρήσεις εκτός της χώρας. Με μια ερμηνεία του 1994 του Ανωτάτου Δικαστηρίου της Καρλσρούης, ο γερμανικός στρατός θα μετείχε στις αμερικανο-νατοϊκές επιχειρήσεις σε Κόσοβο (1999), Αφγανιστάν (2001) και Λιβύη (2011). Όσο για τις πολεμικές αποζημιώσεις, αυτές θα θεωρούντο από την επίσημη ενιαία Γερμανία παραγεγραμμένες. (Και όταν το 2008 η Γερμανία αναγνώρισε το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, το έκανε υπό τον όρο της μη αρμοδιότητάς του για γερμανικές υποθέσεις προ του 2008!)

Στις 6 Μαΐου 1955, η Δυτική Γερμανία είχε ενταχθεί στο ΝΑΤΟ και, ξεκινώντας από το μηδέν σε στρατιωτικό προσωπικό, θα συνεισέφερε μέσα σε δύο χρόνια δεκάδες χιλιάδες στρατιώτες και αξιωματικούς στην συμμαχία. Μια εβδομάδα μετά, 14 Μαΐου 1955, δημιουργείτο το Σύμφωνο της Βαρσοβίας, που περιελάμβανε και την Ανατολική Γερμανία. Μέχρι το 1990 και την επανένωση των δύο Γερμανιών, θα είχαμε στρατιωτική Γερμανία εναντίον στρατιωτικής Γερμανίας στην πιο κρίσιμη γραμμή του ψυχροπολεμικού μετώπου.

Το 1953, είχε υπογραφεί μια καθοριστική για το γερμανικό «οικονομικό θαύμα» συμφωνία για τη διευθέτηση του γερμανικού διεθνούς χρέους, γνωστή και ως «Συμφωνία του Λονδίνου». Παραγραφόταν το μισό γερμανικό χρέος, ενώ το άλλο μισό διακανονιζόταν σε ένα μακρύ ορίζοντα. Αυτό δηλαδή που η Γερμανία, λίγα χρόνια μετά, θα αρνείτο στην Ελλάδα. Καμία χαλάρωση «φρένου χρέους» εδώ. (Παρεμπιπτόντως, μόλις το 1995, και χάρη στον Γιάννη Σταμούλη, αξιώσαμε το κατοχικό δάνειο και τις πολεμικές αποζημιώσεις.)

Τον Σεπτέμβριο του 1944, οδεύοντας προς το τέλος του πολέμου, Ρούσβελτ και Τσόρτσιλ συναντήθηκαν στο Κεμπέκ. Θα συζητούσαν την μεταπολεμική μεταχείριση της Γερμανίας. Στην συνάντηση παρέστη και ο Υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ Μοργκεντάου, στενός φίλος του Ρούσβελτ, για να υποβάλει το ομώνυμο Σχέδιο (Morgenthau Plan), το οποίο προέβλεπε αποκλειστικά αγροτική μεταπολεμική Γερμανία. Σκοπός η αποβιομηχάνιση της Γερμανίας, ώστε να αποτραπεί η δυνατότητά της να αποτελέσει ξανά στο μέλλον απειλή. Αν και αρχικώς έγινε δεκτό, πρυτάνευσαν τελικώς οι σκέψεις υπέρ αποστρατικοποιημένης μεν βιομηχανικής δε Γερμανίας. Πώς, αλήθεια, φθάσαμε από το Σχέδιο Μοργκεντάου, που το 1944 προέβλεπε αποκλειστικά αγροτική Γερμανία, στο σημερινό σχέδιο πλήρους επαναφοράς μιας Γερμανικής στρατιωτικής υπερδύναμης;

ΥΓ.1: Για όποιον πρωθυπουργό επιχαίρει για το ReArm Europe, η Τουρκία δεν αποκλείεται από το πρόγραμμα.

ΥΓ.2: Το Πρωτοδικείο Λιβαδειάς, το 1997, επιδίκασε αποζημιώσεις για τα θύματα του Διστόμου – παρά το επικαλούμενο ετεροδικία γερμανικό Δημόσιο. Αυτή η απόφαση έμελλε τελικώς να δικαιωθεί στο Ανώτατο δικαστήριο της Ιταλίας! Παρ’ όλα αυτά, η δέσμευση της εν Ελλάδι περιουσίας του Γερμανικού δημοσίου υπέρ των θυμάτων του Διστόμου προσέκρουσε στις ελληνικές κυβερνήσεις – ξεκινώντας από τον υπουργό Δικαιοσύνης Σταθόπουλο της κυβέρνησης Σημίτη, που επικαλέσθηκε υπέρτερο «εθνικό συμφέρον».

Εφημερίδα των Συντακτών 28/3/2025

 

12.    ΑΦΗΣΑ ΝΑ ΜΗ ΞΕΡΩ

(Για την Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης)

 «Άφησα να μη ξέρω» είναι ένα ποίημα της αείμνηστης αγαπημένης Κικής Δημουλά. Ακούγεται ως μη προοδευτικό και μη ανήκον στην κατηγορία του περίφημου Διαφωτισμού, όμως είναι το πιο προοδευτικό και διαφωτιστικό ποίημα. Θυμίζω ότι ο πεφωτισμένος Σωκράτης στην Απολογία του ενώπιον του αθηναϊκού δικαστηρίου χαρακτήρισε τον εαυτό του σοφότερο των σοφών διότι, ενώ κανείς δεν γνωρίζει, μόνον αυτός δηλώνει ότι δεν γνωρίζει τίποτα. Όταν οι άλλοι φέρονται ως γνωρίζοντες, αυτός τολμάει να πει: «εν οίδα ότι ουδέν οίδα».

Το ποίημα αυτό της Δημουλά θα έπρεπε να το διαβάσουν όλοι οι Έλληνες, όλες οι Ελληνίδες. Μάθημα ταπεινότητας από μια σπουδαία γυναίκα που τόλμησε να γράψει με τέτοιο εμφατικό τρόπο ότι της αρέσουν οι μύθοι και τα παραμύθια. «Αίνιγμα δανείστηκα, αίνιγμα επέστρεψα. Άφησα να μην ξέρω πώς λύνεται ένα χθες, ένα ‘εξαρτάται’, το αίνιγμα των ασυμπτώτων.» Και πιο κάτω, οι τελευταίοι στίχοι: «Από τον κόσμο των γρίφων φεύγω ήσυχη. Αναμάρτητη: αξεδίψαστη. Στο αίνιγμα του θανάτου πάω ψυχωμένη.»

Γιατί όλοι οι Έλληνες να το διαβάσουν; Μα γιατί, οι Έλληνες, περισσότερο από τους άλλους, θέλουν να τα ξέρουν όλα και, κυρίως, νομίζουν ότι τα ξέρουν όλα. Είτε συζητούν για τις ομάδες τους είτε για πολιτική ή φλέγοντα κοινωνικά ζητήματα, τα ξέρουν όλα. Παρατηρείστε τους χωρίς να τους ακούτε. Λένε ότι οι Ιταλοί είναι ο πιο εκφραστικός λαός όταν μιλάνε μεταξύ τους. Δεν χρειάζεται να τους ακούς. Ξέρεις από μακριά τι λένε. Μόνο, όμως, οι Έλληνες προτάσσουν τόσες πολλές φορές το δάκτυλο για να προστάξουν τον άλλον με την απόλυτη αλήθεια τους και την μικρή εξουσία του παροδικού τους λόγου. Στην βουλή ή στο καφενείο. (Όταν δεν παίζουν πρέφα, στο καφενείο ή στην βουλή.)

Συνεχίζουμε με Δημουλά: «Δεν έχω βλάψει στη ζωή μου αίνιγμα. Δεν έλυσα κανένα. Ούτε κι αυτά που θέλαν να πεθάνουν πλάι στα παιδικά μου χρόνια: ‘έχω ένα βαρελάκι που ’χει δυο λογιών κρασάκι’. Το κράτησα ώς τώρα αχάλαστο, ανεξήγητο, γιατί ώς τώρα δυο λογιών κρασάκι έχουν λυμένα κι άλυτα που μου τυχαίνουν.»

Η διάθεση για γνώση είναι αστείρευτη σε όλους μας και θα παραμείνει πάντα τέτοια. Όμως, από την άλλη, θα καιροφυλακτεί πάντα η ισχυρογνωμοσύνη ως εχθρός τελικά της ίδιας της γνώσης. Οδηγεί η ισχυρογνωμοσύνη σε πνευματικές αγκυλώσεις. Συγχρόνως, ας καταλάβουμε ότι με αφηγήσεις και με μύθους μεγαλώνει ο άνθρωπος. Και με εμπιστοσύνη απέναντι στους μύθους και τις αφηγήσεις. Η επιστήμη έρχεται μετά να λύσει κάποια μυστήρια αλλά και κάποια πρακτικά προβλήματα. Να μη ξεχνάμε όμως ποτέ εκείνο τον αρχαίο μύθο του Σίσυφου. Όλες οι κατακτήσεις του ανθρώπου μπορούν κάποια στιγμή να αποδειχθούν σισύφειες.

Ο Σίσυφος, ο πιο σοφός αλλά και πιο πονηρός άνθρωπος της εποχής του, δεν άφηνε αίνιγμα για αίνιγμα που να μη το λύνει. Τιμωρήθηκε, γι αυτό, από τους θεούς να ανεβάζει μια πέτρα βαριά στην κορυφή ενός βουνού και αυτή να κατρακυλά από την άλλη μεριά για να ξαναρχίζει ο Σίσυφος το κουβάλημα και πάλι στην κορυφή. Ο Αλμπέρ Καμύ έχει γράψει ένα εξαιρετικό φιλοσοφικό δοκίμιο ξεκινώντας από αυτόν τον μύθο.

Υπάρχει στην άλλη μεριά, πρέπει να μη παραλείψουμε εδώ να πούμε, το άλλο ψεγάδι. Υπάρχουν, στην άλλη μεριά, και εκείνοι που πιστεύουν στους μύθους με τέτοια απολυτότητα, ώστε να γίνονται και αυτοί σοφότεροι δήθεν του Σωκράτη. Χωρίς καμία απόδειξη της αλήθειας των μύθων, διατείνονται ότι όλα όσα βαθειά πιστεύουν είναι μια αλήθεια την οποία πρέπει να επιβάλουν στους άλλους. Μπορεί να κάνουν και πολέμους για αυτό. Πού η ταπεινότητα; Το ποίημα της Δημουλά διδάσκει, όπως είπαμε, ταπεινότητα.

«Κι αν ρώτησα καμιά φορά πώς λύνεσαι, πηγή αν είσαι ή κρήνη, θα ’ταν κάποια καλοκαιριάτικη ημέρα που, Πηνελόπες και όχι, μας κυριεύει αυτός ο δαίμων του νερού για να δοξάζεται το αίνιγμα πώς μένουμε αξεδίψαστοι.»

«Συμβίωσα σκληρά μ’ ‘έναν ψηλό καλόγερο που κόκαλα δεν έχει’ και δεν τον ρώτησα ποτέ ποιάς φωτιάς γιος είναι, σε ποιό θεό ανεβαίνει και μου φεύγει.»

ΥΓ.1: Αυτές οι «παγκόσμιες ημέρες» μας θυμίζουν απλώς ότι κάτι καλό δεν έχουμε καταφέρει να περιλάβουμε ως μέρος της ζωής μας. 

ΥΓ.2: Εκείνη η εικόνα του πολιτικού που, ως άλλος αλαζών παντογνώστης, αδιαφορούσε για τις έγκαιρες προειδοποιήσεις επερχόμενου δυστυχήματος (αφού «γνώριζε»!) και πρότασσε το δάκτυλο σε πολιτικό αντίπαλο, θα μείνει άραγε στην εθνική συλλογική μας μνήμη χαραγμένη; Ή γρήγορα θα ξεχασθεί;

Ενημέρωση 27/3/2025

 

13.    Η ΟΥΡΣΟΥΛΑ ΚΑΝΕΙ ΠΟΛΕΜΟ

Θα ήταν αστείο αν δεν επρόκειτο για παίγνιο υψηλού ρίσκου για όλη την ανθρωπότητα. Ποιος, αλήθεια, λαός εξουσιοδότησε την πρόεδρο της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ή την επί των εξωτερικών της Ε.Ε. εσθονή κ. Κάλας να κηρύξουν τον τρίτο παγκόσμιο πόλεμο για λογαριασμό μας;

Το «κιτ επιβίωσης 72 ωρών», που πρότεινε πρόσφατα η κ. φον ντερ Λάιεν, περιλαμβάνει ένα πακέτο με τα χρειώδη για να επιβιώσει κανείς τρεις ημέρες. (Το κιτ, διαβάζω, περιλαμβάνει τρόφιμα, νερό, φάρμακα, ραδιόφωνο, φακό, μπαταρίες, φορτιστές, μετρητά, αντίγραφα σημαντικών εγγράφων, εφεδρικά κλειδιά, ζεστά ρούχα και βασικά εργαλεία, όπως ένα σουγιά.) Ακολουθεί η συμβουλή «κλείστε πόρτες και παράθυρα».

Εννοεί η πρόεδρος της Κομισιόν, πρώην υπουργός Άμυνας της Γερμανίας, ότι θα έχουμε ένα μίνι πυρηνικό πόλεμο και την τέταρτη ημέρα θα ανοίξουμε τις πόρτες και τα παράθυρα και θα πάμε στις δουλειές μας. Το πιθανότερο, όμως, σενάριο είναι στις δουλειές μας να μη μας περιμένει κανείς. Ο πόλεμος θα είναι μίνι, αλλά ικανός να επιτύχει τους σκοπούς του, εκατέρωθεν, ώστε δουλειές να μην υφίστανται πλέον πουθενά.

Το ορατό διακύβευμα ενός τέτοιου πολέμου είναι περιοχές της Ουκρανίας στις οποίες κατοικούν Ρώσοι και τις οποίες κατέλαβε ως μη όφειλε η Ρωσία. Το δε φαντασιακό διακύβευμα είναι οι τρεις βαλτικές χώρες που ζουν με το φάντασμα μιας ρωσικής εισβολής. (Για την ώρα, οι εξ ίσου βαθιά ρωσόφοβοι Πολωνοί είναι πιο εγκρατείς.) Εάν ακούσει κανείς τις δηλώσεις των υπουργών εξωτερικών των τριών βαλτικών χωρών, νομίζει ότι ο ρωσικός στρατός βρίσκεται ήδη στα προάστια του Ταλίν, της Ρίγας και του Βίλνιους.

Τρεις χώρες οι βαλτικές συνολικού πληθυσμού 5,5 εκ. κατοίκων, νατοϊκές από το 2004, με το ένα τρίτο ή τέταρτο των κατοίκων τους να είναι Ρώσοι και με την ρωσική γλώσσα απαγορευμένη. Με τα κρίσιμα λιμάνια τους κλειστά για τα ρωσικά πλοία και με τον ρωσικό θύλακα του Καλίνινγκραντ (που βρίσκεται νότια και αποκομμένος από την λοιπή Ρωσία) να είναι πάνοπλος και έτοιμος για όλα τα ενδεχόμενα.

Για το πυρηνικό και εν γένει οπλοστάσιο στην Ευρώπη, μετά την άρνηση Τραμπ να συνδράμει, ας δούμε τι σχετικό έγραψε στις 31/3/2025 το έγκριτο για το αμερικανικό κατεστημένο (κυρίως των Democrats) ‘Foreign Affairs’ σε άρθρο του με τίτλο «Το Ευρωπαϊκό Πυρηνικό Τρίλημμα» (Europe’s Nuclear Trilemma):

«Για να αντισταθμίσει την υστέρησή της σε συμβατικές δυνάμεις, η Ευρώπη πρέπει να βασιστεί στην εκτεταμένη αποτροπή που παρέχεται από τα δύο πυρηνικά κράτη της. Για να αποτρέψουν μια ρωσική επίθεση στις μεθοριακές χώρες της ανατολικής Ευρώπης, Γαλλία και Ηνωμένο Βασίλειο πρέπει να επεκτείνουν τις επιλογές τους ως προς τα τακτικά πυρηνικά όπλα και να αποδείξουν την προθυμία τους να τα χρησιμοποιήσουν, συμπεριλαμβανομένου του πρώτου πλήγματος. … Γαλλία και Ηνωμένο Βασίλειο θα πρέπει να καταστήσουν την πιθανότητα του πρώτου πλήγματος αξιόπιστη, κάτι που θα εκληφθεί αναγκαστικά ως απειλή από κάθε αποδέκτη μιας τέτοιας πυρηνικής χρήσης.»

ΥΓ.1: «Better read than dead!» φώναζε το σφριγηλό δυτικο-γερμανικό κίνημα ειρήνης την δεκαετία του 1980, όταν το σχέδιο Αμερικανών και Σοβιετικών ήταν να εγκαταστήσουν βαλλιστικούς πυραύλους μέσου βεληνεκούς στα σύνορα των δύο Γερμανιών της εποχής. Οι πύραυλοι αυτοί υποτίθεται ότι θα αποτελούσαν μια μέση λύση μεταξύ πυρηνικού ολέθρου και περιορισμένης σύγκρουσης με συμβατικά όπλα.

ΥΓ.2: Η ρητορική των ηγετών μας, ως προς τις δημοκρατικές και φιλελεύθερες διακηρύξεις τους εναντίον των αυταρχικών ηγετών και των ηγετών που διώκονται διεθνώς ως εγκληματίες πολέμου, δεν είναι πειστική. Οι ίδιοι ηγέτες είναι αυτοί που εναγκαλίζονται και συνάπτουν συμφωνίες με τους παραβατικούς ηγέτες του Ισραήλ και της Σαουδικής Αραβίας. Είναι το εθνικό συμφέρον θα πουν. Ναι, αυτό λέω κι εγώ για τις σχέσεις με την (παραβατική) Ρωσία. Είναι το εθνικό συμφέρον μας να μην είναι οι σχέσεις αυτές που είναι σήμερα.

ΥΓ.3: Σε πρόσφατη συνέντευξη του Ζελένσκι, χτύπησε το τηλέφωνό του. Το σήκωσε και ακούσθηκε να λέει: «Εμμανουέλ, θα σε πάρω σε 15 λεπτά.» Τον ρώτησαν αν ήταν ο Μακρόν και αυτός είπε ότι ναι, συνομιλεί με τον Γάλλο πρόεδρο καθημερινά. Πιστεύει, αλήθεια, ο έλληνας πρωθυπουργός ότι τέτοιο καθημερινό θα είναι το ενδιαφέρον Μακρόν στην περίπτωση τουρκικής εισβολής στην Ελλάδα; «Μετεόρ» η απάντηση.

ΥΓ.4: Κιτ επιβίωσης εναλλακτικό. Παίρνετε ένα βιβλίο από την βιβλιοθήκη σας και το διαβάζετε, μακριά από τον κόσμο τούτο. «Κι αν δεν μπορείς να κάμεις την ζωή σου όπως την θέλεις, τούτο προσπάθησε τουλάχιστον όσο μπορείς: μην την εξευτελίζεις μες στην πολλή συνάφεια του κόσμου, μες στες πολλές κινήσεις κι ομιλίες.» Κι αν επιβιώσεις μέχρι τις επόμενες εκλογές, ρώτησε τους πολιτικούς, πριν τους ψηφίσεις, αν είναι υπέρ ή κατά του τρίτου παγκοσμίου πολέμου. (Για το εθνικό συμφέρον, ρε γαμώτο! Και για το παγκόσμιο, βεβαίως.)

Ενημέρωση 5/4/2025

 

14.    ΤΑ ΕΛΑΙΑ ΣΙΛΙΚΟΝΗΣ ΩΣ ΥΠΟΘΕΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Αν και οι περισσότεροι πραγματογνώμονες των Τεμπών, χημικοί μηχανικοί, έχουν την άποψη περί μη δηλωθέντος εύφλεκτου υλικού, εμείς ας υποθέσουμε – χάριν οικονομίας και μαζί με όλους τους συστημικούς δημοσιογράφους – ότι η πυρόσφαιρα προκλήθηκε από έλαια σιλικόνης. Άρα δεν υπήρχε λόγος συγκάλυψης, λέει η κυβέρνηση. Μόνο που η κυβέρνηση, την κρίσιμη ώρα μετά το δυστύχημα, λειτούργησε ως εάν να είχε κάτι να κρύψει. Πριν καλά-καλά περισυλλεχθούν τα κρίσιμα στοιχεία του δυστυχήματος και, κυρίως, τα σκόρπια ανθρώπινα μέλη, ένα κράτος δυσκίνητο, που βραδυπορεί σε όλα, κατάφερε να οργανώσει τέλεια την μεταφορά και την εναπόθεση τόνων ανόργανου και οργανικού υλικού σε μακρινές τοποθεσίες.

Πολύ κακώς ο ΕΟΔΑΣΑΑΜ λέει στην έκθεσή του ότι, τις πρώτες ώρες και μέρες μετά το δυστύχημα, επικράτησε χάος. Όποιος ήθελε, λέει η έκθεση, έμπαινε στον αφύλαχτο χώρο του δυστυχήματος και, χωρίς να δίνει αναφορά σε κανένα, παραβιάζοντας κάθε αστυνομικό και ανακριτικό πρωτόκολλο, έκανε ό,τι πράξη ήθελε. Με την απουσία απαγορευτικής περίφραξης και του εντεταλμένου δικαστικού ανακριτή. Δεν παρατήρησε ο κρατικός οργανισμός διερεύνησης ατυχημάτων ότι μέσα σε αυτό το χάος κάτι λειτούργησε με τέλεια οργάνωση, τάξη και σκοπό. Μέσα σε λίγες ώρες βρέθηκαν 600.000 ευρώ, μέσα μεταφοράς και χώροι εναπόθεσης κείμενοι χιλιόμετρα μακράν του τόπου του δυστυχήματος. Τους τόπους αυτούς εντόπισαν, μήνες μετά, χαροκαμένοι γονείς που αναζητούσαν εναγωνίως μέλη αλλά και προσωπικά είδη των παιδιών τους.

Επειδή το συγκεκριμένο δυστύχημα ανέδειξε με τον δραματικότερο τρόπο το πώς διοικείται αυτός ο τόπος, το «πάμε κι όπου βγει!» δηλαδή, κι επειδή η ανά την Ελλάδα λαοθάλασσα της 28ης Φεβρουαρίου έχει την ακριβώς αντίθετη σφοδρή επιθυμία, ας δούμε τις πιο χαρακτηριστικές στιγμές αυτής της διοίκησης που θα οδηγούσε κάποια στιγμή στον θάνατο 57 νέους ανθρώπους και σε μόνιμη ή παροδική αναπηρία πολλούς άλλους.

Πρώτον: Ο αρμόδιος υπουργός ειδοποιήθηκε πολλαπλώς και εγκαίρως και με τον πιο επίσημο τρόπο ότι πιθανολογείται ατύχημα στα ελληνικά τρένα. Δεν λειτουργούσαν τα στοιχειώδη συστήματα ασφαλείας. Συνδικαλιστές και βουλευτής της αντιπολίτευσης στην Βουλή ενημερώνουν σχετικά τον υπουργό. Κι αυτός, αντί να πάρει επείγοντα μέτρα, ακόμη και σταματώντας εκείνη την στιγμή τα τρένα, απαντάει θυμωμένος με την λέξη «ντροπή» και με προτεταμένο το δάκτυλο. «Δεν υπάρχουν ζητήματα ασφάλειας», μας είπε και τον ακούσαμε όλοι.

(Ο υπουργός Γεωργιάδης δικαιολόγησε τον υπουργό Καραμανλή με το επιχείρημα ότι ένας υπουργός μεταφορών δεν πρέπει ποτέ να δυσφημεί τα τρένα της χώρας του!) Τρεις μήνες μετά το δυστύχημα – για το οποίο ειδοποιήθηκε ότι θα συμβεί και δεν έκανε τίποτα για να μη συμβεί, άρα ενδεχόμενος δόλος – ο Καραμανλής των μεταφορών βάζει υποψηφιότητα και επανεκλέγεται βουλευτής Σερρών. «Οι πύργοι δεν πέφτουν!» του φώναζαν στα επινίκια οι Σερραίοι οπαδοί του, το δε κόμμα του θεώρησε ότι ο λαός έκρινε δια της εκλογής την αθωότητά του, σύμφωνα με την αρχή τού «ό,τι είναι νόμιμο είναι και ηθικό». Όταν πλέον όλοι ξέρουμε πως ό,τι είναι νόμιμο δεν είναι πάντα ηθικό. Ενίοτε είναι και ανήθικο.

Δεύτερον: Το «πάμε κι όπου βγει» ήταν η καρδιά του συστήματος ασφαλείας των τρένων στην χώρα μας όλα αυτά τα χρόνια. Δεν προβλεπόταν καμία ασφαλιστική δικλείδα που θα διόρθωνε το ανθρώπινο λάθος. Χιλιάδες άνθρωποι ταξίδευαν επί χρόνια υπό την αποκλειστική κρίση ενός σταθμάρχη. Το ότι πρωθυπουργός και κυβέρνηση μίλησαν από την πρώτη στιγμή για αποκλειστικά ανθρώπινο λάθος ενός σταθμάρχη είναι δηλωτικό μιας διάθεσης συγκάλυψης υψηλότερων ευθυνών. Η σύμβαση 717 έμενε ανολοκλήρωτη από το 2014. Προβλεπόταν η ολοκλήρωσή της το 2016. Η ολοκλήρωσή της θα απέτρεπε το δυστύχημα. Δευτερεύοντα συστήματα ασφαλείας επίσης είχαν αχρηστευθεί και δεν αποκαθίσταντο για λίγα χρήματα.

Τρίτον: Διορισμός του μοιραίου σταθμάρχη με τον παραδοσιακό πελατειακό-κομματικό τρόπο, παρά το γεγονός, μάλιστα, ότι επρόκειτο για έναν άνθρωπο που δεν πληρούσε τα στοιχειώδη προσόντα. Να προσθέσουμε εδώ τον αντιεπαγγελματικό τρόπο συνεννόησης των σταθμαρχών εν συνόλω, όπως αυτός αποκαλύφθηκε από τα δημοσιευμένα ηχητικά. Παρά την υποψία ότι κάτι δεν πάει καλά το μοιραίο βράδυ, αυτοί αστειεύονται μεταξύ τους.

ΥΓ.1: Κι αν υποθέσουμε ότι ο Λακαφώσης κάνει λάθος, προς τι ακριβώς η δολοφονία χαρακτήρος; Ο κόσμος δεν βγήκε στους δρόμους για την πυρόσφαιρα, αλλά για την εγκληματική ανευθυνότητα ενός κράτους που κάνει την χώρα παρανάλωμα του πυρός και μετά λέει ότι φταίει για όλα κάποιος σταθμάρχης.

ΥΓ.2: Βέβαια, αν η πυρόσφαιρα προκλήθηκε από εύφλεκτο υλικό πέραν των ελαίων σιλικόνης, η κατηγορία κατά του μεταφορέα είναι κακουργηματικού χαρακτήρα. Και, τότε, έπεται συνέχεια για τυχόν παρελθόντα παρόμοια φορτία. Ποιος όμως βαρύνεται για την εξαφάνιση επαρκών αποδεικτικών στοιχείων υπέρ του ενός ή του άλλου σεναρίου εύφλεκτου υλικού, αν όχι ο επιδείξας τέτοια σπουδή μπαζώματος;

Ενημέρωση 12/4/2025, Εφημερίδα Συντακτών 28/4/2025

 

15.    ΤΡΑΜΠΟΝΟΜΙΚΣ

Στις 15 Αυγούστου 1971, ο πρόεδρος Ρίτσαρντ Νίξον, στο ιστορικό τηλεοπτικό του διάγγελμα (γνωστό ως «Σοκ του Νίξον»/ Nixon Shock), ανακοίνωνε την κατάργηση της δυνατότητας μετατροπής του δολαρίου σε χρυσό. Αυτό σήμαινε το τέλος του συστήματος του Μπρέτον Γουντς (του 1944), το οποίο είχε συνδέσει σταθερά τον χρυσό με το δολάριο (με 35 δολάρια ανά ουγγιά) και τα υπόλοιπα νομίσματα επίσης με το δολάριο. Η χρυσή εποχή του φιλελεύθερου καπιταλισμού έφθανε στο τέλος της.

Ο Νίξον επικαλέσθηκε τότε το ελλειμματικό ισοζύγιο πληρωμών της χώρας. (Έβγαιναν από τις ΗΠΑ πιο πολλά δολάρια από ό,τι έμπαιναν.) Μετά την 15^η Αυγ. 1971, οι χώρες δεν θα μπορούσαν να δώσουν τα δολάριά τους για να πάρουν πίσω χρυσό. Σοκ. Οι ΗΠΑ βέβαια κρατούσαν το προνόμιο να τυπώνουν χρήμα – που ήταν και είναι, θυμίζω, το διεθνές μέσο συναλλαγών – για να καλύπτουν τα έκτοτε διογκούμενα ελλείμματά τους. Ο κόσμος, συναλλασσόμενος με δολάρια, και με αποθεματικό μέσο το δολάριο, θα  δούλευε πλέον για τις ΗΠΑ.

Η αμερικανική οικονομία, η μεγαλύτερη του κόσμου, αντιμετωπίζει σήμερα τεράστια προβλήματα χρεών και ελλειμμάτων. (Χρέος 36 τρισ. δολ. με ΑΕΠ 30 τρισ. δολ.!) Πώς λοιπόν «Θα Γίνει Μεγάλη η Αμερική Ξανά»; Πρέπει να αφήσει το δολάριο να διολισθήσει έναντι των άλλων νομισμάτων για να γίνει ανταγωνιστικότερη (δηλαδή να κάνει ακριβότερα τα εισαγόμενα ξένα αγαθά και φθηνότερα τα εξαγόμενα δικά της). Μα αν υποτιμηθεί το δολάριο, θα αρχίσει η φυγή από το δολάριο ως παγκόσμιο αποθεματικό μέσο και ως μέσο διεθνών συναλλαγών και, επίσης, θα αρχίσει η φυγή από τα διακρατούμενα σε άλλες χώρες αμερικανικά κρατικά ομόλογα. Και τότε ένας φαύλος κύκλος ρευστοποιήσεων αμερικανικών τίτλων και περαιτέρω υποτιμήσεων του δολαρίου θα οδηγήσει σε ένα παγκόσμιο πανικό. Γόρδιος δεσμός πώς να μη συμβεί αυτό.

Επομένως: Πώς «Θα Γίνει Μεγάλη η Αμερική Ξανά»; Πρέπει να υποτιμήσει το νόμισμά της και συγχρόνως να διατηρήσει το δολάριο την διεθνή ισχύ του. Αδύνατον, θα πει κάποιος. Εκτός και αν η Αμερική, παραμένοντας η πιο μεγάλη και πιο δυναμική οικονομία του κόσμου, υψώσει δασμούς για να αρχίσει μετά διαπραγμάτευση με καθεμία χώρα ξεχωριστά, υπό τον όρο να μην εγκαταλειφθεί το δολάριο ως κυρίαρχο διεθνές νόμισμα. Πρόκειται για το deal του αιώνα. Οι δασμοί ως πρόκληση-δόλωμα. (Εκτός βέβαια από τους «γεωπολιτικούς» δασμούς, που είναι οι δασμοί που αφορούν την «εθνική ασφάλεια» και θα μείνουν αδιαπραγμάτευτοι.)

Ο Τραμπ, εκτός από πρόεδρος, κονφερασιέ και κτηματομεσίτης, υπήρξε και συγγραφέας. Το 1987 συνέγραψε το βιβλίο «Η Τέχνη του Deal». (Το deal ως παζάρι και κλείσιμο συμφωνίας.) Ενδεικτική φράση από το βιβλίο: «Μου αρέσει να σκέφτομαι μεγαλόπνοα. (I like thinking big.) Αφού έτσι κι αλλιώς θα σκέφτεσαι, καλύτερα να σκέφτεσαι μεγαλόπνοα.» (Κι έτσι εξηγούνται πολλά!)

(Προβολή σκληρής ισχύος: Ένα τέτοιο deal θα περιλαμβάνει και συμφωνίες, διευθετήσεις και εγγυήσεις του ισχυρότερου και πιο εξαπλωμένου στρατού του κόσμου. 800 οι ανά τον κόσμο αμερικανικές βάσεις.)

Να σημειώσουμε ότι, ακόμη και αν συμβούν όλα αυτά που έχει στο μυαλό του ο πρόεδρος Τραμπ (αν και δεν νομίζω ότι έχει ένα σχέδιο πλήρως κατηρτισμένο – βασίζεται μάλλον στο επιχειρηματικό του δαιμόνιο), θα υπάρξει ένα διάστημα πληθωρισμού στις ΗΠΑ λόγω των δασμών που θα βαρύνουν τα εισαγόμενα προϊόντα – όπως και λόγω της όποιας υποτίμησης του νομίσματος που θα κάνει τα εισαγόμενα ακριβότερα. Οι αυξημένες τιμές των εισαγόμενων θα επιβαρύνουν άμεσα τον προϋπολογισμό του μέσου αμερικανικού νοικοκυριού και, κυρίως, θα επιβαρύνουν το κόστος παραγωγής των μεγάλων αμερικάνικων βιομηχανιών που εξαρτώνται πάντα από εισαγόμενες πρώτες ύλες και τεχνολογία.

Όσο για την Κίνα, Carthago delenda est! («Η Καρχηδόνα πρέπει να καταστραφεί!») Πρόκειται για την φράση που έλεγε ο Ρωμαίος πολιτικός Κάτων ο Πρεσβύτερος, τον 2ο αιώνα π.Χ., κάθε φορά που μιλούσε στη Σύγκλητο. Το έλεγε ακόμα κι αν το θέμα της ομιλίας του δεν είχε καμία σχέση με την Καρχηδόνα! Σε σύγχρονη παραλλαγή: Η Κίνα πρέπει να καταστραφεί!

ΥΓ.1: Ο κόσμος, μετά την 15^η Αυγ. 1971, έμπαινε σε μια νέα εποχή. Τα οικονομικά της πραγματικής ζήτησης και της κεϋνσιανής θεωρίας της δημοσιονομικής τόνωσης της ζήτησης έδιναν την θέση τους στα οικονομικά του χρήματος, τον μονεταρισμό, την Σχολή του Σικάγου του αυταρχικού νεοφιλελευθερισμού, και τα ρεηγκανόμικς. Εμβληματικά τα Νόμπελ Οικονομίας σε Φρίντμαν και Χάγιεκ. Εμβληματική και η Θάτσερ.

ΥΓ.2: Κατά μία ειρωνεία της ιστορίας, το 1971, οι ΗΠΑ είχαν την Ρωσία στην θέση της Καρχηδόνας ως θανάσιμου εχθρού και, προς τούτο, συνήπταν στενές σχέσεις με την Κίνα εναντίον της Ρωσίας – χωρίς βέβαια να υποψιάζονται ότι η χώρα την οποία τότε βοηθούσαν θα γινόταν μετά από μισό αιώνα η χώρα που θα απειλούσε την πρωτοκαθεδρία τους. Το 1971 ο Κίσινγκερ και το 1972 ο Νίξον επισκέπτονταν το Πεκίνο.

Ενημέρωση 17/4/2025

 

16.    ΠΕΡΙ ΑΝΤΙΣΗΜΙΤΙΣΜΟΥ

Πρώτα απ’ όλα: τι δεν είναι αντισημιτισμός; Δεν είναι αντισημιτισμός το να ασκείς κριτική στο κράτος του Ισραήλ όταν αυτό βομβαρδίζει αμάχους. Δεν είναι αντισημιτισμός το να χαρακτηρίζεις γενοκτονία αυτό που κάνει σήμερα ο στρατός του Ισραήλ στην Γάζα. Δεν είναι αντισημιτισμός το να λες τον Νετανιάχου εγκληματία πολέμου, για τα 18.000 σκοτωμένα παιδιά της Γάζας και τα άλλα εκατοντάδες χιλιάδες που στερούνται τροφής, νοσοκομείων και σχολείων.

Είναι καιρός τώρα που θέλω να γράψω για το τι είναι αντισημιτισμός. Αφορμή η ομιλία ενός υπουργού μας – πρώην ακροδεξιού, σήμερα δεξιού, αύριο δεν ξέρουμε – που χαρακτήρισε αντισημίτρια μια πολιτική του αντίπαλο. Η συγκεκριμένη πολιτική αντίπαλος τόλμησε να κατηγορήσει το Ισραήλ για τον θάνατο και το μίσος που σπέρνει το κράτος αυτό καθημερινά στην πολύπαθη Γάζα. Θράσος μέγα εκ μέρους του υπουργού, φανατικού υποστηρικτή του Νετανιάχου. Ο εν λόγω υπουργός, μέχρι πρότινος αρνητής του Ολοκαυτώματος, περιχαρής παρουσίαζε κάποτε το όλως αντισημιτικό βιβλίο «Οι Εβραίοι» του Κωνσταντίνου Πλεύρη.

Ας δούμε τώρα τι είναι αντισημιτισμός μέσα από δύο ιστορίες. Μέρες που είναι, θυμάται κανείς τα παλιά αντισημιτικά έθιμα, όπως το κάψιμο του Ιούδα «του Οβριού». (Παρεμπιπτόντως, και οι υπόλοιποι 11 Οβριοί ήταν!) Έθιμο που θυμίζει Κου-Κλουξ-Κλαν, ρατσιστική οργάνωση της Αμερικής που έκαιγε μαύρους ζωντανούς μέχρι την δεκαετία του 1950. Το ελληνικό έθιμο καλά κρατεί ακόμη σε κάποια μέρη της χώρας. Παλαιότερα ήταν τόσο διαδεδομένο, ώστε να αναγκασθεί η επίσημη εκκλησία να πάρει θέση.

Η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος σε εγκύκλιό της, στις 12 Απριλίου 1891, έλεγε: «Από των χρόνων της δουλείας του έθνους ημών επεκράτησε πολλαχού το βάρβαρον έθος ίνα κατά την αγίαν εορτήν του Πάσχα πυρπολήται πομπωδώς έξω των ιερών ναών ομοίωμα του Ιούδα, του πλήθους αλαλάζοντος. … Τούτο αντίκειται εις τας θεμελειώδεις αρχάς του Ευαγγελίου, το οποίον διδάσκει ημάς την προς πάντας αγάπην και ανοχήν και ανεξικακίαν, και εντέλλεται να αγαπώμεν και αυτούς τους εχθρούς ημών.»

Ήταν η εποχή κατά την οποία ασκούντο στην χώρα μας διεθνείς πιέσεις και απειλές στρατιωτικής επέμβασης με αφορμή τα γεγονότα που διαδραματίζονταν κατά των Εβραίων στο νησί μας. Στις 2 Απριλίου 1891, παραμονές του Πάσχα, ξεσπούσαν στην Κέρκυρα τα φριχτά «Εβραϊκά». Αφορμή των «Εβραϊκών» η διάδοση της φήμης ότι οι Εβραίοι είχαν απαγάγει ένα εντεκάχρονο κορίτσι για να το φονεύσουν και να του αφαιρέσουν τελετουργικά το αίμα. Η γνωστή, από τον Μεσαίωνα στις χριστιανικές χώρες της Ευρώπης, «συκοφαντία του αίματος» με στοχοποίηση των Εβραίων. Περί τους 25 οι νεκροί Εβραίοι και άμεση η απειλή ξένης επέμβασης αν δεν σταματούσε το πογκρόμ κατά της Εβραϊκής («Οβριακής») συνοικίας.

Πύρινος αρθρογράφος κατά των Εβραίων, τις ημέρες εκείνες, ο κατά τα άλλα λόγιος Ιάκωβος Πολυλάς, που δικαιολογούσε και παρότρυνε το πογκρόμ ως εξής: «Τους είπα επανειλημμένως προσέξατε, σηκώσατε κεφάλι, μας παραμπήκατε στη μύτη, υπερηφανεύεστε, αρχίσατε να φέρεστε απότομα προς τους Χριστιανούς. Προσέξατε, η διαγωγή σας αυτή θα σας βγει σε κακό. Δεν με ήκουσαν, δεν ηθέλησαν να ακούσουν την φωνήν της φρονήσεως και συνέβη ό,τι συνέβη. … Γιατί θέλετε ο Κερκυραίος ν’ αγαπά τον Ιουδαίον; Να τον θεωρεί ίσον του, αδελφόν του;» (Εφημερίδα «Ακρόπολις».)

Τα επόμενα χρόνια οι Εβραίοι της Κέρκυρας, παλιοί σεφαραδίτες και πουλιέζοι, θα εγκατέλειπαν μαζικά το νησί αισθανόμενοι τα επικρατούντα εδώ εχθρικά αισθήματα. Από τους 4.000 του 1891 θα έμεναν 2.000 το 1944. Κατά μία έννοια αυτοί που έφυγαν (προς Αλεξάνδρεια πολλοί) ήταν οι τυχεροί. Αυτοί που έμειναν εδώ θα οδηγούντο, πλην ελαχίστων, στο Άουσβιτς. Αντισημιτισμός είναι το να θεωρείς ότι οι 2.000 έφυγαν προς άλλες πατρίδες οικειοθελώς, οι δε άλλοι 2.000, αυτοί του Άουσβιτς, ότι έφθασαν στο πολωνικό στρατόπεδο των Γερμανών ναζί κατά κάποια διαβολική και ανεξιχνίαστη τύχη που δεν μας αφορά.

ΥΓ.1: Σε νέα εγκύκλιό της στις 10 Μαΐου 1910, με τίτλο «Περί ανάγκης εξαλείψεως του εθίμου της κατά το Άγιον Πάσχα περιφοράς και καύσεως ομοιώματος του προδότου Ιούδα», η Σύνοδος λέει: «Η διά πυροβολισμών και καύσεως ομοιώματος του προδότου διακωμώδησις και εξουθενισμός των συμπολιτών ημών Ιουδαίων προφανώς διεγείρει θρησκευτικόν μίσος και υποθάλπει κατ’ αυτών φανατισμόν.»

ΥΓ.2: Στις 17 Απριλίου 1918, πάλι μέρες του Πάσχα, η Ιερά Σύνοδος επανέρχεται: «Η Ιερά Σύνοδος θεωρεί καθήκον αυτής όπως φέρη εις γνώσιν πάντων των χριστιανών ότι η τήρησις τοιούτων εθίμων αντιβαίνει προς την βάσιν και το θεμέλιον της πίστεως ημών, ήτις είναι η αρετή της αγάπης εν γένει προς πάντα άνθρωπον. … Τα αντιχριστιανικά ταύτα έθιμα, συντελούσι τα μέγιστα και εις την δημιουργίαν ψυχρότητος μεταξύ του ορθοδόξου πληρώματος και των συμπολιτών ημών ισραηλιτών.»

Ενημέρωση 23/4/2025

 

17.    ΕΝΑ ΕΠΙΚΑΙΡΟ ΑΡΘΡΟ ΤΟΥ 1937 ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ

Το κείμενο που ακολουθεί είναι πιστή μετάφραση άρθρου του Foreign Affairs του Απριλίου του 1937. Σε δυόμισι χρόνια θα ξεσπάσει ο φρικώδης Δεύτερο Παγκόσμιος Πόλεμος των 70 εκατομμυρίων νεκρών και των άλλων τόσων απόκληρων και τραυματιών. «Υπάρχει αρκετό προσάναμμα διαθέσιμο για την έναρξη πολέμου σχεδόν ανά πάσα στιγμή» μας λέει το άρθρο.

«Όταν οι αντιπρόσωποι των μικρών εθνοτήτων στα δυτικά σύνορα της Ρωσίας υπέβαλαν το αίτημά τους για ανεξαρτησία το 1918 και 1919, προέβαλαν διάφορους λόγους για τους οποίους η ανεξαρτησία θα έπρεπε να τους δοθεί. Ένας από αυτούς ήταν η αρχή της εθνικής αυτοδιάθεσης, την οποία μόλις είχε διακηρύξει ο Πρόεδρος Ουίλσον. Ένας άλλος, προσφιλής στις καρδιές των παλαιών Βρετανών πολιτικών, ήταν η επιθυμία να αποδυναμωθεί η Ρωσία. Ένας τρίτος, που κυριαρχούσε στη σκέψη του Κλεμανσώ, ήταν η ιδέα της δημιουργίας ενός «υγειονομικού κλοιού» γύρω από την «Κόκκινη περιοχή», ώστε να προστατευθεί η υπόλοιπη Ευρώπη από τη μόλυνση του κομμουνισμού. Ένας τέταρτος λόγος, που υποστηριζόταν από Γάλλους στρατιωτικούς, ήταν η επιθυμία να δημιουργηθεί μια ομάδα κρατών υπό την επιρροή των Συμμάχων ανάμεσα σε δύο πιθανούς στρατιωτικούς συμμάχους: τη Ρωσία και τη Γερμανία.

»Έτσι, ο καθένας μπορούσε να επιλέξει τον δικό του ιδιαίτερο λόγο για να υποστηρίξει την ανεξαρτησία των συνοριακών εθνών. Σε τελική ανάλυση, ο πραγματικός λόγος για τον οποίο πέτυχαν οι βαλτικές χώρες την ανεξαρτησία τους ήταν η ακραία πολιτική αδυναμία της Σοβιετικής Ρωσίας εκείνα τα χρόνια. Κατάφεραν δε να επιτύχουν τους στόχους τους με τις ευλογίες της Ευρώπης και της Αμερικής. Και ο κύριος λόγος που οι Ευρωπαίοι ηγέτες έδωσαν την έγκρισή τους ήταν επειδή επιθυμούσαν να απομονώσουν τη Ρωσία από την υπόλοιπη Ευρώπη, και ειδικότερα να την αποκόψουν από τη Γερμανία.

»Συνολικά, τα συνοριακά κράτη εκπλήρωσαν τις προσδοκίες που είχαν οι άλλοι από αυτά. Αποδείχθηκαν έντονα φυτώρια του σύγχρονου εθνικισμού, με τα διάφορα πλεονεκτήματα και ελαττώματά του. Επειδή οι λαοί των βαλτικών χωρών ήταν απασχολημένοι με τη δημιουργία νέων εθνικών συστημάτων και – ίσως – λόγω της φοβίας του τοπικού πληθυσμού για ορισμένα αποκρουστικά χαρακτηριστικά του πρώιμου κομμουνισμού, παρέμειναν ανεπηρέαστοι από την κομμουνιστική ιδεολογία. Το κατά πόσον συνέβαλαν στην αποδυνάμωση της Ρωσίας παραμένει αβέβαιο, αλλά εάν όλα τα βαλτικά εδάφη είχαν παραμείνει ρωσικά και εάν η Μόσχα είχε καταφέρει να αντιμετωπίσει επιτυχώς τα διάφορα εθνικά προβλήματα που υπήρχαν, αναμφίβολα η Σοβιετική Ρωσία θα ήταν ένα τρομερά ισχυρότερο κράτος. Όσο για τον ρόλο τους στον διαχωρισμό Γερμανίας και Ρωσίας, ενδεχόμενους συμμάχους, αυτό ήταν πράγματι μια σημαντική υπηρεσία των συνοριακών κρατών από το 1920 έως το 1933.

»Από την άνοδο του Χίτλερ στη Γερμανία, το 1933, τα συνοριακά κράτη άρχισαν και πάλι να διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στο πολιτικό σύστημα της Ευρώπης, λόγω της γεωγραφικής τους θέσης ανάμεσα στη Γερμανία και τη Ρωσία. Τώρα, όμως, αυτές οι δύο Μεγάλες Δυνάμεις δεν αντιμετωπίζουν πλέον η μία την άλλη ως πιθανούς συμμάχους: έχουν μετατραπεί σε θανάσιμους εχθρούς. Υπό αυτές τις συνθήκες, τα συνοριακά κράτη λειτουργούν ως αποτελεσματικός «ρυθμιστής» (buffer). Παρά το γεγονός ότι η Γερμανία δεν ήταν ακόμη πλήρως προετοιμασμένη για στρατιωτικές ενέργειες, και παρά τη ρωσική απροθυμία να εμπλακεί στο εξωτερικό, η ατμόσφαιρα εχθρότητας ανάμεσα στις δύο χώρες – διαρκώς αναζωπυρούμενη μέσω λεκτικών και δημοσιογραφικών επιθέσεων – ήταν τόσο έντονη, ώστε αν τα εδάφη τους ήταν γειτονικά, θα είχαν σίγουρα σημειωθεί συνοριακά επεισόδια, τα οποία με τη σειρά τους θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε πόλεμο. Ότι εξακολουθεί να υπάρχει ειρήνη στην Ευρώπη, λοιπόν, οφείλεται εν μέρει τουλάχιστον στην ύπαρξη της αλυσίδας των συνοριακών κρατών ανάμεσα στη Ρωσία και τη Γερμανία.

»Αλλά θα είναι αυτό το "προστατευτικό στρώμα" αρκετό για να αποτρέψει τον πόλεμο επ' αόριστον; Ίσως. Υπάρχουν αρκετά επιχειρήματα υπέρ της βρετανικής πολιτικής της αναβολής ριζικών αποφάσεων στον διεθνή τομέα. Διότι, παρ’ όλα αυτά, δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι ο πόλεμος είναι αναπόφευκτος. Ενδέχεται να συμβούν εσωτερικές αλλαγές στην Ιταλία, τη Γερμανία ή την Ιαπωνία, που να οδηγήσουν αυτές τις χώρες στην εγκατάλειψη των επιθετικών τους σχεδίων. Αυτό δεν είναι πολύ πιθανό, αλλά ούτε είναι και αδύνατο. Η αναβολή του πολέμου αποτελεί συνεπώς μια εξαιρετικά σημαντική αποστολή της σημερινής διπλωματίας. Και ανάμεσα στους παράγοντες που λειτουργούν προς την κατεύθυνση της αναβολής του πολέμου, τα συνοριακά αυτά κράτη έχουν τη θέση τους.

»Δεν μπορούμε, ωστόσο, να κρύψουμε από τους εαυτούς μας ότι υπάρχει αρκετό προσάναμμα διαθέσιμο για την έναρξη πολέμου σχεδόν ανά πάσα στιγμή. Και είναι ξεκάθαρο ότι σε οποιονδήποτε ευρωπαϊκό πόλεμο, Ρωσία και Γερμανία θα εμπλακούν ως δύο από τους αντίπαλους εμπολέμους: η Ρωσία για να διατηρήσει το status quo, η Γερμανία για να ικανοποιήσει την επιθυμία της για επέκταση. Ποια θα είναι η στάση των συνοριακών κρατών σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο; Η απάντηση έχει μεγάλο ενδιαφέρον για τον έξω κόσμο και τεράστια σημασία για τα ίδια αυτά τα μικρά κράτη.»

Ενημέρωση 26/4/2025

 

18.    15 ΧΡΟΝΙΑ ΜΑΡΦΙΝ

Η αριστερά χάνει το ηθικό της πλεονέκτημα – αυτό των αδιαμφισβήτητων αγώνων της υπέρ των φτωχών και των αδικημένων – όταν υπερασπίζεται ή αρνείται να καταγγείλει ευθέως την «επαναστατική» βία της κουκούλας, του ρόπαλου και των μολότοφ. Θύμα πολλές φορές η ίδια η αριστερά της κρατικής βίας, επανέρχεται κατά τακτά διαστήματα σε εκείνη την παράδοση της «επαναστατικής» βίας των παλιών αναρχικών. Των αναρχικών δηλαδή που, περί το 1900, δολοφονούσαν πρίγκιπες και προκαλούσαν πολέμους.

Την ρωτούσες την αριστερά, την δεκαετία του 1980 και του 1990, για την τρομοκρατία της 17Ν και αυτή, αντί να σου απαντήσει ευθέως και κατηγορηματικά εναντίον, είτε υπερασπιζόταν το δικαίωμα της 17Ν να δημοσιεύει τα μανιφέστα της στην «Ελευθεροτυπία» είτε εξηγούσε πώς οι κοινωνικές συνθήκες εκτρέφουν το φαινόμενο της βίας! Σπανίως, δε, υποψιαζόταν ότι τέτοιες οργανώσεις – ακριβώς λόγω της παρανομίας και της μυστικότητάς τους – μπορεί και να αποτελούν πεδίο προνομιακό για την διείσδυση εγχώριων ή ξένων υπηρεσιών με άνομους πάντα σκοπούς. (Ενδεικτική η σχετική ιταλική εμπειρία.)

Με εξαίρεση το ΚΚΕ, η λοιπή αριστερά γοητευόταν πάντα από την ελευθεριότητα της «επαναστατικής» βίας και των ποικιλώνυμων «αναρχικών» της. «Επιτέλους κάποιος κάνει αυτό που δεν μπορούμε να κάνουμε εμείς», έλεγαν κάποιοι. Μέχρι που, από την «παράπλευρη» απώλεια του Αξαρλιάν το 1992 («παράπλευρη» την χαρακτήρισε στην δίκη ο αρχηγός της 17Ν Κουφοντίνας – ο οποίος, παρεμπιπτόντως, είναι και συγγραφέας βιβλίου το οποίο παρουσίασαν σε μαζική συγκέντρωση στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ), φθάσαμε στους τρεις νεκρούς της Μαρφίν το 2010.

Η απώλεια στην Μαρφίν δεν ήταν καθόλου παράπλευρη. Αυτοί, που έριξαν τις μολότοφ, αυτούς τους τρεις είχαν ως στόχο. Και άλλους πολλούς, βεβαίως, που είχαν εγκλωβιστεί μέσα στο κτίριο. Όπως και οι περαστικοί διαδηλωτές που φώναζαν το σύνθημα «κάψτε τους τραπεζίτες!» (ή κάπως έτσι ήταν το σύνθημα) αυτούς ακριβώς είχαν ως στόχο. Κι αυτοί, που περνούσαν μετά με τα μεγάλα πανό κατά των μνημονίων, για την τύχη αυτών ακριβώς αδιαφόρησαν. Και αυτοί που εμπόδιζαν την πυροσβεστική να προσεγγίσει το ίδιο κι αυτοί αδιαφόρησαν για την τύχη των θυμάτων της Μαρφίν. Φωτιά ήταν αυτή και μέσα υπήρχαν άνθρωποι και το ήξεραν όλοι όσοι περνούσαν εκείνη την ώρα από εκεί, και για πολλή ώρα.

Όλα αυτά μπορεί κάποιος να τα αμφισβητήσει με ευκολία, με δυσκολία όμως θα αμφισβητήσει την ιδιαίτερη σχέση μιας αριστεράς με την «επαναστατική» βία. Εναντίον δήθεν του κράτους ή των ισχυρών. Την βία που, με την δράση της, προκαλεί πολέμους ή ακόμη εντονότερη αστυνόμευση σε μια χώρα. Νομίζοντας, την ίδια στιγμή, ότι υπερασπίζεται τους φτωχούς και τους αδικημένους αυτής της χώρας.

Επικοινωνιακά το παιγνίδι έχει χαθεί προ πολλού. Όταν έμπειρα κομματικά στελέχη της «κυβερνώσας» αριστεράς προσπαθούν να αποποιηθούν παλαιότερες ευθύνες, δεν τα καταφέρνουν.

ΥΓ.1: Η ως άνω αναφορά για το ΚΚΕ, ως ενάντιο στην τυχοδιωκτική «επαναστατική» βία, δεν το απαλλάσσει από την κατηγορία ενός καταστατικού του όρου περί μιας άλλης συστημικής βίας. Πρόκειται για την προτεινόμενη συστημική «δικτατορία του προλεταριάτου», όπως ρητώς αναφέρεται στο καταστατικό του. (Ξέρω ότι, εδώ και χρόνια, δεν το εννοείτε σύντροφοι, όμως γράψτε το ότι δεν το εννοείτε. Κι αν το εννοείτε, τελοσπάντων, πώς το εννοείτε; Στο κάτω-κάτω, εσείς δεν πιστεύετε σε ιερά κείμενα που δεν αλλάζουν ποτέ.)

ΥΓ.2: Ένα από τα πιο σκοτεινά έργα του Ντοστογιέφσκι , αλλά και από τα πιο διεισδυτικά του ως προς την μελέτη της ανθρώπινης φύσης, είναι οι «Δαιμονισμένοι» (σωστότερο από τα ρωσικά: «Δαίμονες»). Μυστική ανατρεπτική οργάνωση που, την δεκαετία του 1860 στην Ρωσία, επιδιώκει την επαναστατική αλλαγή της κοινωνίας με επιλεγμένους φόνους-εκτελέσεις. Η συμμετοχή των μελών στην οργάνωση γίνεται αμέσως συνενοχή που δεν επιτρέπει, ακριβώς από την στιγμή της συμμετοχής και συνενοχής, την παραμικρή αποσκίρτηση ή διαφωνία. Η οργανωτική δομή γίνεται ολοένα και πιο αυστηρή και πιο αυταρχική και πιο αυθαίρετη και πιο ρέπουσα στο κοινό έγκλημα. Και το έγκλημα, όσο και αν το βαφτίσει κάποιος πολιτικό, ή πολιτική ενέργεια, όσα μανιφέστα και αν βγάλει, θα παραμένει έγκλημα μέχρι τέλους, χάνοντας κάθε επίχρισμα νομιμότητας ιδεολογικής ή άλλης. Το έγκλημα είναι έγκλημα, όποιες και αν είναι οι κοινωνικές ή πολιτικές αιτιολογίες. Δικαιολογία δεν υπάρχει.

ΥΓ.3: Το δόγμα «Νόμος και Τάξη» είναι αυτό που πρώτο ωφελείται από την δράση τέτοιων «δαιμόνων» και «δαιμονισμένων». Τίμημα της ασφάλειάς σας είναι η ελευθερία σας, θα μας πει ο υπουργός Δημοσίας Τάξεως και Ασφαλείας. Σας δίνω ασφάλεια, σας παίρνω ελευθερία.

ΥΓ.4: Όσο για τους «αναρχικούς» και «αντιεξουσιαστές», αρχή και εξουσία είναι το όπλο και η κουκούλα τους.

Ενημέρωση 7/5/2025

 

19.    ΤΟ ΞΑΝΑΓΡΑΨΙΜΟ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ 80 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ

Την Ιστορία την αναθεωρούμε μετά την αποκάλυψη νέων στοιχείων. Αυτή είναι η Ιστορία ως επιστήμη. Πολλές φορές, όμως, την αναθεωρούμε υποκύπτοντας στον υποκειμενισμό μιας εθνικής αφήγησης που παραποιεί την πραγματικότητα. Την ναζιστική Γερμανία, την φασιστική Ιταλία και την μιλιταριστική Ιαπωνία την νίκησαν οι Σύμμαχοι και κληρονομιά αυτής της νίκης είναι η μονιμότητα των πέντε μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ: Κίνα, ΗΠΑ, ΗΒ, Γαλλία και Ρωσία (πρώην Σοβ. Ένωση).

Αμέσως μετά το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, που άφησε όλο τον κόσμο σε ερείπια, που έθαψε 75 εκατομμύρια ανθρώπους – εκ των οποίων το ένα τρίτο Σοβιετικοί – και που άφησε εκατομμύρια ανάπηρους και εκατομμύρια πρόσφυγες, ξεκίνησαν οι ξεχωριστές εθνικές αφηγήσεις. Η κάθε χώρα ανέβαζε την σημασία της συμμετοχής της στην τελική νίκη, υποβιβάζοντας, ει δυνατόν, την σημασία της συμμετοχής των άλλων. Ακόμη και οι Γάλλοι Πουρκουάδες (του «πουρκουά/ διατί να πολεμήσωμεν») του Πετέν και της μαζικής «συνεργασίας» έφτιαξαν την μεταπολεμική κινηματογραφική εκδοχή της δήθεν παλλαϊκής γαλλικής αντίστασης στον ναζισμό.

Ο Τσόρτσιλ, η πολιτική αλεπού της περιόδου, καταλάβαινε τον κίνδυνο για την χώρα του, που έμπαινε πλέον σε μια περίοδο διάλυσης της μεγάλης αυτοκρατορίας της. Θα κατέφευγε, στις 5 Μαρτίου 1946, στο Φούλτον της Αμερικής, στην κήρυξη του Ψυχρού Πολέμου και της περίφημης «ειδικής σχέσης» ΗΠΑ και Βρετανίας υπό την απειλή, όπως χαρακτηριστικά είπε, του «σιδηρού παραπετάσματος». (Και κάπου εκεί ξεκινούσε και η ελληνική εθνική αφήγηση των συνεργατών των ναζί που μετατράπηκαν σε μια μέρα σε νικητές κατά των ναζί.)

Η Κίνα του Τσιανγκ Κάι-Σεκ θα γινόταν, το 1949, η Κίνα του Μάο (και από το 1971 η Κίνα του Μάο θα αντικαθιστούσε την Κίνα του Τσιανγκ Κάι-Σεκ, δηλαδή της Ταϊβάν, στο Συμβούλιο Ασφαλείας). Και την ώρα κατά την οποία οι Ηνωμένες Πολιτείες έβγαιναν πανίσχυρες, οικονομικά και στρατιωτικά, και σχεδόν αλώβητες, η μεγάλη αντίπαλος, Σοβιετική Ένωση, έπρεπε να ανοικοδομήσει μια πλήρως κατεστραμμένη χώρα, όπου κάθε οικογένεια είχε τα δικά της θύματα του αδυσώπητου αυτού πολέμου.

Το παράλογο έχει να κάνει με την τύχη των ηττημένων, Γερμανίας και Ιαπωνίας. Οι δύο αυτές χώρες, που αιματοκύλησαν την ανθρωπότητα και δίδαξαν την μισαλλοδοξία της «ανώτερης φυλής», θα γίνονταν σύντομα ξανά κραταιές οικονομικά, και σήμερα, με προγράμματα τύπου ReArm Europe και Λευκής Βίβλου 2024 του Ιαπωνικού υπουργείου Άμυνας, κραταιές και στρατιωτικά. (Βέβαια, οι έρευνες γνώμης στις δύο αυτές χώρες δείχνουν την άρνηση των νέων να στρατευθούν, πολύ δε περισσότερο να πολεμήσουν, αλλά αυτό είναι ένα άλλο θέμα.) (Και μιλάμε πάντα για μια Γερμανία που φέρθηκε με έναν όλως τιμωρητικό τρόπο έναντι της χώρας μας κατά τα χρόνια των μνημονίων – και που, παρεμπιπτόντως, παρά τα 500 δισ. που στρέφει στον επανεξοπλισμό της, αρνείται πεισματικά να καταβάλει τα οφειλόμενα του κατοχικού δανείου.)

Ας πάμε, όμως, στην κρίσιμη στιγμή κατά την οποία ο κόσμος αντιλαμβάνεται ποιος θα είναι στο τέλος ο νικητής και ποιος ο ηττημένος. Τυφλωμένοι οι Γερμανοί και οι Ιάπωνες έβλεπαν το τέλος αντεστραμμένο και θα συνέχιζαν τον πόλεμο για άλλα δύο χρόνια, εντείνοντας την φρίκη και πολλαπλασιάζοντας τα θύματα. Οδεύοντας προς το τέλος του πολέμου, τόσο οι Γερμανοί όσο και οι Ιάπωνες θα θυσίαζαν ακόμη και τους πιο νεαρούς βλαστούς τους σε απέλπιδες μάχες.

Η ιστορία άλλαξε πράγματι, από τις 17 Ιουλίου 1942 μέχρι τις 2 Φεβρουαρίου 1943, στο Στάλινγκραντ, με τις μάχες σώμα με σώμα, με τους Σοβιετικούς να επιτίθενται άοπλοι για να πάρουν τα όπλα, ένας-ένας, από τους προπορευόμενους, που θα έπεφταν νεκροί στην μάχη, και με τους σκληροτράχηλους επίλεκτους Γερμανούς στρατιώτες να εγκλωβίζονται στο τέλος και να παραδίδονται. (Όταν λέμε εδώ «Γερμανούς» εννοούμε εδώ και τους συμμάχους τους Ιταλούς, Ρουμάνους, Ούγγρους και Κροάτες που πολέμησαν στην εν λόγω μάχη μαζί με τους Γερμανούς.) Με δύο εκατομμύρια απώλειες σε άνδρες, μοιρασμένες στις δύο πλευρές.

ΥΓ. Η πρώτη νουβέλα του Γκύντερ Γκρας, του πολυγραφότατου Γερμανού συγγραφέα, «Το Τενεκεδένιο Ταμπούρλο», εκδόθηκε το 1959, δεκατέσσερα χρόνια μετά την ήττα. Ήταν μια γροθιά στο στομάχι των συμπατριωτών του. Ο Γκρας ήταν 32 χρόνων και, αν είχε πεθάνει τότε (και όχι στα 88), πάλι θα θεωρείτο ο σημαντικότερος μεταπολεμικός συγγραφέας της χώρας του ακριβώς γι αυτό: Προκάλεσε τους σιωπηλούς Γερμανούς της εποχής, άμεσους συμμέτοχους της προ ολίγων ετών θηριωδίας, να μιλήσουν, να αντιδράσουν επιτέλους. Φαίνονταν όλοι να παρακολουθούν την νέα οικονομική απογείωση χωρίς μιλιά, χωρίς καμία αυτοκριτική διάθεση για το άμεσο παρελθόν, χωρίς ενοχή. Σαν να μην είχε υπάρξει το Άουσβιτς!

Ενημέρωση 10/5/2025

 

20.    Ο ΘΑΥΜΑΣΤΟΣ ΚΑΙΝΟΥΡΙΟΣ ΚΟΣΜΟΣ

Ένα παραισθησιογόνο χάπι τεχνητής ευδαιμονίας είναι απαραίτητο στον «Θαυμαστό Καινούριο Κόσμο» του Χάξλεϊ (γραμμένο το 1931). Οι άνθρωποι, χάρη στο χάπι αυτό, προσαρμόζονται χαρούμενοι στα δεσμά του νέου κόσμου. Αντιθέτως, ο οργουελιανός κόσμος στο «1984» (γραμμένο το 1948) είναι ένας κόσμος δυστυχών πλασμάτων μέσα σε ένα ανυπόφορο τεχνητό περιβάλλον. Και για να συμπληρώσουμε την κορυφαία τριάδα της δυστοπικής λογοτεχνίας του 20^ου αιώνα, ας αναφέρουμε και το «Εμείς» του Ζαμιάτιν (γραμμένο το 1921). Κατά την γνώμη του Χάξλεϊ, το καλύτερο από τα τρία.

Ο 21^ος αιώνας δεν έχει να επιδείξει εφάμιλλη δυστοπική λογοτεχνία, παρά το γεγονός ότι δεν στερείται συγγραφέων και ικανών συνθηκών τεχνολογίας παρακολούθησης και ελέγχου. Για να υπάρξει τέτοια λογοτεχνία σήμερα, πρέπει ο συγγραφέας να αρθεί πάνω από τα όρια του κόσμου τούτου, και τα όρια αυτά τα θέτουν ολοένα και πιο ψηλά ο Ίλον Μασκ και ο Τζεφ Μπέζος με τα διαστημικά ταξίδια τους για «αναψυχή». Μπορεί βέβαια να φταίει και το ότι οι φωνές, που προσπαθούν να μιλήσουν, καταπνίγονται από τον όγκο και το μέγεθος της πληροφορίας, της ταχύτητας και της απόσπασης. Ίσως και η πραγματικότητα να έχει γίνει πιο παράλογη και πιο σύνθετη από τη φαντασία. Ποιος ξέρει;

Η δύναμη των έργων του Χάξλεϊ, του Όργουελ και του Ζαμιάτιν δεν προέρχεται μόνο από την περιγραφή ενός ζοφερού μέλλοντος. Πηγάζει κυρίως από την ικανότητά τους  να αφαιρούν τον φλοιό της καθημερινότητας και να δείχνουν το πυρήνα της εξουσίας, της ιδεολογίας, της τεχνολογίας και, εντέλει, του ίδιου του ανθρώπου. Ο Χάξλεϊ έβλεπε τη δουλεία να έρχεται ντυμένη με απόλαυση, ο Όργουελ με πόνο, ο Ζαμιάτιν με ψυχρή λογική. Κοινό στοιχείο των τριών η προφητεία, όχι ως αυτοσκοπός, αλλά ως μέσο αναστοχασμού του παρόντος.

Η καθημερινότητα, σήμερα, περιλαμβάνει τεχνητή νοημοσύνη που γράφει ποίηση, εταιρείες που χαρτογραφούν την ψυχή με διαφημιστικούς αλγόριθμους, και κυβερνήσεις που παρακολουθούν πιο διακριτικά από ποτέ τους υπηκόους τους. Τι απομένει στον συγγραφέα να φανταστεί; Μήπως η ίδια η φαντασία έχει πια αμετάκλητα και άνευ όρων παραδοθεί στη μηχανή; Μήπως μια σύγχρονη δυστοπική λογοτεχνία πρέπει να εγκαταλείψει το μελλοντολογικό σχέδιο για κάτι πιο εσωτερικό, πιο υπαρξιακό; Μια δυστοπική καταβύθιση στον νου και την ψυχή, ας πούμε; Εκεί όπου το πρόβλημα δεν είναι το καθεστώς, αλλά η αδυναμία να διακρίνουμε τι είναι καθεστώς.

Ίσως μια σύγχρονη μεγάλη δυστοπική λογοτεχνία δεν θα μιλήσει για έναν κόσμο παρακολούθησης και ελέγχου, αλλά για έναν κόσμο χωρίς νόημα. Ένα κόσμο όπου το άτομο δεν θα βασανίζεται από την καταπίεση, αλλά από την παραλυτική έλλειψη νοήματος. Μια έλλειψη νοήματος που εμφανίζεται άλλοτε ως ελευθερία, άλλοτε ως υποκατάστατο ελευθερίας, ενίοτε δε ως εξωτική άποψη περί αισθητικής.

Η δυστοπία, πλέον, δεν είναι κρυφή. Είναι σχεδόν δηλωμένη. Δεν φοράει προσωπείο. Είναι ανοιχτή, υπόγεια, υπέργεια, διάχυτη. Σήμερα, ο συγγραφέας δεν έχει απέναντί του έναν ενιαίο ορατό εχθρό, όπως είναι το Κόμμα του Όργουελ ή η Γενετική Μηχανή του Χάξλεϊ ή το Μαθηματικώς Τεκμηριωμένο Κράτος του Ζαμιάτιν. Έχει απέναντί του ένα πλέγμα επιρροών: αλγόριθμους που του λένε τι να σκεφτεί, πλατφόρμες που του φιλτράρουν την πραγματικότητα και ένα κοινό που ζητά μόνο να νιώσει με τις αισθήσεις και όχι να καταλάβει.

Η δυστοπία του 21ου αιώνα δεν τιμωρεί το σώμα. Αποδυναμώνει τη συνείδηση. Δεν απαγορεύει τη σκέψη. Την καθιστά περιττή. Κι ίσως εδώ, στα θραύσματα της ψυχής και ενός νου που δεν σκέφτεται, να βρίσκεται το μεγάλο εμπόδιο για τη λογοτεχνία: Η αφηγήσιμη δυστοπία προϋποθέτει αφηγητή με συνείδηση. Αλλά τι γίνεται όταν η συνείδηση έχει θρυμματιστεί σε like, scroll και streaming; Όταν οι λέξεις αντικαθίστανται από εικόνες και τα ερωτήματα από επιλογές πολλαπλής απάντησης;

Σκέφτεται κανείς ότι μέσα από αυτή την σημερινή υπερβολή, μπορεί να προκύψει κάτι άλλο: μια δυστοπία της ενδοχώρας με ένα θετικό ήρωα (ή μια θετική ηρωίδα) πνευματικού φωτός – αρχική εξαίρεση και αρχική ρωγμή στην ενδοχώρα του νου. Αυτός δεν θα επαναστατήσει ενάντια σε κάποιο σύστημα, αλλά θα παλέψει να θυμηθεί και να θυμίσει ότι κάποτε υπήρχε νόημα. Ότι οι λέξεις κάποτε κουβαλούσαν βάρος. Ότι ο εαυτός κάποτε συνομιλούσε μαζί του. Η δυστοπία αυτή δεν θα αμφισβητηθεί από την φυσική, σωματική επανάσταση της δυστοπικής ταινίας του Φριτζ Λανγκ «Μητρόπολις» (1927), αλλά από την γλωσσική υπονόμευση μιας επικοινωνίας που κατάντησε, από επικοινωνία, ένα άψυχο σύστημα εισροών-εκροών.

Μια σύγχρονη δυστοπική λογοτεχνία δεν χρειάζεται να φανταστεί το μέλλον. Πρέπει να ερμηνεύσει το παρόν ταξιδεύοντας 20.000 λεύγες υπό την επιφάνεια του καθενός και της καθεμιάς. Να αποκαλύψει τη ρωγμή, όχι στο σύστημα, αλλά μέσα στο πρόσωπο που αποδέχεται αυτό το σύστημα αδιαμαρτύρητα. Να επιστρατεύσει όχι τόσο φαντασία επιστημονική όσο φαντασία υπαρξιακή. Και αν δεν υπάρχουν τέτοια έργα ακόμα, ίσως αυτό να οφείλεται στο ότι χρειαζόμαστε πρώτα μια νέα γλώσσα για να μιλήσουμε και να γράψουμε. Η σύγκρουση, αυτή την φορά, θα είναι γλωσσική.

Ενημέρωση 13/5/2025

 

21.    Ο ΠΙΟ ΦΤΩΧΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΣ

Η πρώτη εικόνα που έχω από τον Χοσέ Μουχίκα, κοινώς Ελ Πέπε, είναι σε μια αίθουσα αναμονής σε δημόσιο νοσοκομείο του Μοντεβιδέο. Ένας ηλικιωμένος άνδρας περιμένει νηφάλια και υπομονετικά στην σειρά του. Έχει πολύ κόσμο και θα περιμένει, καθισμένος σε μια μάλλον άβολη καρέκλα, όπως όλοι. Είναι ντυμένος απλά. Για παπούτσια φοράει σαγιονάρες. Μοιάζει αγρότης. Είναι αγρότης. Καλλιεργεί χρυσάνθεμα. Υπάρχει μια διαφορά: είναι ο πρόεδρος της χώρας.

Ο Χοσέ Μουχίκα (20 Μαΐου 1935 – 13 Μαΐου 2025) υπήρξε πρόεδρος της Ουρουγουάης από το 2010 μέχρι το 2015. Ο «πιο φτωχός πρόεδρος του κόσμου». Παρέμεινε στο αγροτόσπιτό του, αρνούμενος να μείνει στο προεδρικό παλάτι. Κυκλοφορούσε με το παλιό του αυτοκίνητο και την ακόμη πιο παλιά μοτοσικλέτα αντί της προεδρικής λιμουζίνας. Έδινε τα εννέα δέκατα του προεδρικού μισθού σε ιδρύματα για φτωχούς.

Είχε πει στο ντοκιμαντέρ του Κουστουρίτσα «Ελ Πέπε, Μια Ανώτερη Ζωή»: «Η Ουρουγουάη είναι μικρή χώρα. Δεν έχουμε προεδρικό τζετ και δεν χρειάζομαι τέτοιο. Αντ’ αυτού, αγοράσαμε ένα πολύ ακριβό ελικόπτερο διάσωσης, με χειρουργικές εγκαταστάσεις, που θα διασώζει ανθρώπους και θα προσφέρει επείγουσες ιατρικές υπηρεσίες. Είναι απλό. Βλέπετε τη διαφορά; Ένα προεδρικό τζετ ή ένα ελικόπτερο διάσωσης;»

Είχε επίσης δηλώσει στο Αλ-Τζαζίρα τότε: «Με λένε φτωχότερο πρόεδρο του κόσμου, αλλά εγώ δεν αισθάνομαι έτσι. Είμαι πλούσιος γιατί είμαι φτωχός. Μου φτάνουν αυτά που έχω. Φτωχοί είναι οι πλούσιοι γιατί δεν τους φτάνουν αυτά που έχουν.» Και κάπου αλλού: «Ψηφίζομαι από την πλειοψηφία και πρέπει να ζω σαν την πλειοψηφία.»

Αντάρτης κάποτε των Τουπαμάρος, μιας ένοπλης αριστερής οργάνωσης (που ξεκίνησε ως μη ένοπλη αστική αντάρτικη οργάνωση «αντι-πληροφοριακού» τύπου), φυλακίσθηκε για 13 συνολικά χρόνια, βασανίσθηκε άγρια και έμεινε σε πλήρη απομόνωση σε ένα υγρό υπο-υπόγειο για δύο ολόκληρα χρόνια. Με κλονισμένη την υγεία, αποφυλακίσθηκε με την αμνηστία και την αποκατάσταση της δημοκρατίας στην χώρα το 1985.

Χρόνια μετά, και αφού πρώτα οι Τουπαμάρος θα μετείχαν σε έναν ευρύ πολιτικό συνασπισμό (που θα μετεξελισσόταν στο σημερινό κυβερνών ‘Ευρύ Μέτωπο’/ Frente Amplio), θα εκλεγόταν γερουσιαστής, θα γινόταν υπουργός Γεωργίας και, ακολούθως, πρόεδρος. Ο πιο φτωχός, αλλά με επιδόσεις ρεκόρ στην βελτίωση του εισοδήματος της χώρας και, κυρίως, αυτού των πιο ευάλωτων.

Αγωνίστρια κατά της χούντας η σύντροφος τού Χοσέ Μουχίκα και αντιπρόεδρος της χώρας, Λουσία Τοπολάνσκι, λέει στο ντοκιμαντέρ του Κουστουρίτσα: «Μαθαίνεις περισσότερο από τον πόνο και τις αντιξοότητες παρά από τους εύκολους θριάμβους στη ζωή.»

Χοσέ Μουχίκα: «Έχω κουραστεί. Ζούμε σε μια εποχή όπου δεν μπορούμε να υπάρξουμε χωρίς να αποδεχθούμε την λογική της αγοράς. Η σύγχρονη πολιτική αφορά μόνο τον βραχυπρόθεσμο πραγματισμό. Έχουμε εγκαταλείψει την θρησκεία και την φιλοσοφία. Αυτό που μας απομένει είναι ο αυτοματισμός τού να κάνουμε ό,τι μας υπαγορεύει η αγορά.» Παρεμπιπτόντως: δήλωνε άθεος.

Χθες τον κήδεψε και τον έκλαψε όλη η Ουρουγουάη. Η κυβέρνηση της χώρας κήρυξε τριήμερο εθνικό πένθος. Στην νεκρώσιμη πομπή, μετά το φέρετρο το σκεπασμένο με την σημαία της χώρας, προπορεύονταν η σύζυγος του εκλιπόντος και πρώην αντιπρόεδρος, Λουσία Τοπολάνσκι, και ο νυν πρόεδρος, Σαμαντού Όρσι (του οποίου την προ μηνών εκλογή ο εκλιπών είχε χαιρετίσει ως «αποχαιρετιστήριο δώρο»).

«Η ζωή είναι μια όμορφη περιπέτεια και ένα θαύμα. Είμαστε υπερβολικά επικεντρωμένοι στον πλούτο και όχι στην ευτυχία. Είμαστε επικεντρωμένοι μόνο στο να κάνουμε πράγματα και, πριν το καταλάβουμε, η ζωή έχει ήδη περάσει.» (Χοσέ Μουχίκα).

Ο κόσμος έχασε ένα καλό άνθρωπο. Αυτός ναι, ήταν αριστερός και σοσιαλιστής. Επειδή η ζωή είναι παραδείγματα, καλά ή κακά, δηλαδή δεν είναι θεωρία αλλά πράξη, ο Ελ Πέπε, όπως τον έλεγε ο λαός, ήταν ένα πολύ καλό παράδειγμα. (Παράδειγμα προς μίμηση και στα καθ’ ημάς!)

ΥΓ: Η Ουρουγουάη, η «Ελβετία» κάποτε της Λατινικής Αμερικής (Ελβετία λόγω δημοκρατίας, ευημερίας και ουδετερότητας), μπήκε από την δεκαετία του 1950 σε μια μακρά περίοδο κρίσης και παρακμής (λόγω μείωσης των διεθνών τιμών των εξαγωγικών αγροτικών προϊόντων της και λανθασμένων κυβερνητικών επιλογών) και την δεκαετία του 1970 σε μια περίοδο δικτατορίας. Η καταστολή των απεργιών της εποχής συνοδεύτηκε από ένοπλα και άοπλα κινήματα αντίστασης. (Η Ουρουγουάη δημιουργήθηκε, το 1828, ως κράτος και ουδέτερη ζώνη/ buffer zone μεταξύ Βραζιλίας και Αργεντινής. Μέχρι τον Β’ΠΠ ήταν υπό Βρετανική επιρροή.)

Ενημέρωση 17/5/2025, Εφημερίδα των Συντακτών 20/5/202

             

22.    ΙΣΕΣ ΑΠΟΣΤΑΣΕΙΣ ΣΕ ΜΙΑ ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ;

Η Σάρα, οικογενειακή φίλη, είναι μια Ελληνο-Παλαιστίνια (μαμά Κερκυραία, μπαμπάς Παλαιστίνιος των Κατεχομένων). Γεννήθηκε και ζει στην Αυστραλία, άρα και Αυστραλή. Η αγωνία της για τα συμβαίνοντα στην μια από τις τρεις πατρίδες της είναι εμφανής στο γράμμα (e-mail) που μου έστειλε χθες:

«Η κατάσταση στη Γάζα είναι πλέον μια πλήρης εξόντωση. Δεν μπορώ να δω πώς θα βελτιωθεί η κατάσταση για τους Παλαιστίνιους. Δυστυχώς η διεθνής κοινότητα είναι δειλή. Έχουν επιλέξει να θυσιάσουν τους Παλαιστίνιους. Η Γάζα έχει καταστραφεί ολοκληρωτικά και πάρα πολλά παιδιά είναι υποσιτισμένα, ορφανά ή ακρωτηριασμένα, με σοβαρές ασθένειες. Θα χρειαστεί πολύς καιρός για να αναρρώσουν, αν δεν καταλήξουν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης μέσα στη Γάζα, που θα διοικούνται από τις ΗΠΑ και το Ισραήλ. Πιστεύω ότι αυτό είναι, δυστυχώς, το σχέδιο. Προσπαθώ να παραμείνω προσγειωμένη αλλά είναι πολύ δύσκολο. Οι οικογένειες με τις οποίες έχω καθημερινή επαφή κυριολεκτικά πεθαίνουν μπροστά στα μάτια μου και η καρδιά μου ραγίζει με κάθε επικοινωνία που έχω μαζί τους.»

Μα πώς είναι δυνατόν να συμβαίνει μια γενοκτονία ενός ολόκληρου λαού μπροστά στα μάτια μας; Όσο και αν η είσοδος δημοσιογράφων στη Γάζα είναι απαγορευμένη και όσο και αν η αυτολογοκρισία των δυτικών μέσων ενημέρωσης είναι βαριά και καταθλιπτική, οι ίδιες οι επίσημες Ισραηλινές ανακοινώσεις αρκούν. Όταν βομβαρδίζεται ένα ακόμη νοσοκομείο, τι δεν καταλαβαίνουμε; Όταν η διεθνής ανθρωπιστική βοήθεια δεν έχει πρόσβαση στον τόπο της γενοκτονίας, την στιγμή που δεν υπάρχουν στον τόπο αυτό νερό, τρόφιμα, φάρμακα και αναισθητικό υλικό για τις εγχειρήσεις μέσα στα αντίσκηνα, τι δεν καταλαβαίνουμε;

Η Ντόρα Μπακογιάννη, αδελφή του φιλο-Νετανιάχου πρωθυπουργού μας (των θερμών εναγκαλισμών με τον Ισραηλινό διωκόμενο από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο ως εγκληματία πολέμου), έκανε μια καίρια δήλωση – που είναι ανηρτημένη στην επίσημη ιστοσελίδα του Συμβουλίου της Ευρώπης:

«Αυτοί που έχουν ένα ‘γιατί’ για να ζουν μπορούν να αντέξουν σχεδόν το κάθε ‘πώς’, έγραψε ο Νίτσε. Στην περίπτωση της Γάζας, ωστόσο, αυτό το ‘πώς’ έχει γίνει ανυπόφορο. Για όλους εμάς που υποστηρίζουμε ένθερμα ένα ασφαλές και ευημερούν κράτος του Ισραήλ, αυτό που συμβαίνει σήμερα στη Λωρίδα της Γάζας μοιάζει με χαστούκι στο πρόσωπο. Έχει έρθει η ώρα για έναν ηθικό απολογισμό σχετικά με τη μεταχείριση των Παλαιστινίων. Έχει έρθει και έχει καθυστερήσει πολύ. Κανένας σκοπός, όσο δίκαιος ή αγνός κι αν είναι, δεν μπορεί ποτέ να δικαιολογήσει κάθε μέσο. Η μαζική δολοφονία παιδιών και άοπλων πολιτών, η σκόπιμη λιμοκτονία και ο αμείλικτος πόνος και εξευτελισμός που προκαλούνται στους Παλαιστίνιους στη Γάζα πρέπει να σταματήσουν.» Περιττεύει κάθε σχολιασμός σ’ αυτό το πράγματι μεστό κείμενο.

Αυτόν το μήνα, η χώρα μας έχει την ύψιστη ευθύνη να προεδρεύει στο (15-μελές) Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ. Σήμερα, με ελληνική πρωτοβουλία, συζητείται, στο ανώτερο αυτό θεσμικό όργανο του κόσμου, το θέμα της προστασίας των αμάχων. Πόσο ο προεδρεύων Έλλην ΥΠΕΞ θα δώσει το στίγμα της υπέρβασης των «ίσων αποστάσεων» – πολιτικής που ακολουθεί η κυβέρνησή μας μέχρι σήμερα – δεν το ξέρουμε ακόμη. «Ίσες αποστάσεις» σημαίνει σήμερα σιωπηρή στήριξη στον Νετανιάχου.

ΥΓ.1: Υπό το φως των προκλητικών απαγορεύσεων ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα, κατατέθηκε πρόσφατα στην ΕΕ πρόταση αναθεώρησης της συμφωνίας σύνδεσης ΕΕ – Ισραήλ. 17 υπουργοί εξωτερικών των κρατών-μελών ψήφισαν υπέρ της πρότασης, ενώ 10 εναντίον.  Μαντέψτε με ποιους συμπαρατάχθηκε ο Έλληνας υπουργός! Ναι, το καταλάβατε! Με τους 10. (Το Ισραήλ εξάγει τα προϊόντα του κυρίως προς ΕΕ – αξία ισραηλινών εξαγωγών προς ΕΕ: περί τα 50 δισ. δολ.. Μέρος των ισραηλινών εσόδων γίνεται γενοκτονία – για να μη παίζουμε με τις λέξεις!)

ΥΓ.2: Και ενώ το ενδιαφέρον μας είναι στραμμένο στην Γάζα, η εθνοκάθαρση στην Δυτική Όχθη συνεχίζεται. Με εκατοντάδες νεκρούς και χιλιάδες φυλακίσεις η απομάκρυνση των ντόπιων Παλαιστινίων από τα σπίτια τους, ώστε να συνεχισθεί απρόσκοπτα ο παράνομος ισραηλινός εποικισμός. Ένα εκατομμύριο είναι περίπου οι παράνομοι έποικοι στην περιοχή αυτή που, με βάση τον ΟΗΕ, ανήκει στους Παλαιστινίους.

ΥΓ.3: Προχθές, διεθνής αντιπροσωπεία από διπλωμάτες χωρών της Ευρώπης, της Ασίας και της Αμερικής επισκέφθηκε την Τζενίν, στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη. Ο ισραηλινός στρατός άνοιξε πυρ εναντίον της, διότι, κατά το Ισραήλ, οι διεθνείς παρατηρητές δεν ακολούθησαν τις υποδείξεις για το τι επιτρεπόταν να επισκεφθούν. Θα συζητηθεί άραγε και αυτή η πρωτοφανής ενέργεια, το πυρ εναντίον διπλωματών, στην σημερινή συνεδρίαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ ή και εδώ θα τηρηθούν «ίσες αποστάσεις»;

Ενημέρωση 23/5/2025

 

23.    Η ΚΟΙΝΟΤΟΠΙΑ ΤΟΥ ΚΑΚΟΥ

Η Χάνα Άρεντ, μία από τις σημαντικότερες πολιτικές φιλοσόφους του 20ού αιώνα, ανέπτυξε μια ιδιαίτερη άποψη για το κακό. Την διατύπωσε κυρίως μέσα από το έργο της «Ο Άιχμαν στα Ιεροσόλυμα: Η κοινοτοπία του Κακού» (1963). Το κακό, είπε η Άρεντ, μπορεί να προέρχεται από «κανονικούς» ανθρώπους που απλώς «κάνουν την δουλειά τους».

Κατά την Άρεντ, το κακό δεν προέρχεται απαραίτητα από πονηρούς ή βίαιους και σαδιστές ανθρώπους. Μπορεί να διαπραχθεί από κοινούς, «κανονικούς» ανθρώπους που δεν σκέφτονται και δεν αναλογίζονται τις συνέπειες των πράξεών τους. Το χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν ο Άιχμαν, ναζί αξιωματούχος που βοήθησε στην οργάνωση του Ολοκαυτώματος. Στη δίκη, η Άρεντ – παρούσα στο δικαστήριο, στα Ιεροσόλυμα, ως ανταποκρίτρια αμερικανικής εφημερίδας – παρατήρησε πως ο Άιχμαν δεν φαινόταν να είναι ένας φανατικός. Αντιθέτως, ήταν ένας τέλειος γραφειοκράτης που ακολουθούσε εντολές χωρίς καμία κριτική σκέψη.

Το κακό μπορεί να είναι ρηχό και όχι αποτέλεσμα βαθιάς κακίας, σκέφθηκε η Άρεντ. Το κακό είναι απουσία σκέψης. Η απουσία αναστοχασμού – δηλαδή το να μην σκέφτεσαι για τις πράξεις σου και τις ηθικές τους διαστάσεις – είναι καθοριστικός παράγων για την εμφάνιση του κακού. Η υπακοή σε εξουσία χωρίς κριτική και η απόλυτη συμμόρφωση προς «τας εντολάς και τας υποδείξεις» μπορούν να οδηγήσουν σε φρικαλεότητες.

Σε αντίθεση με προηγούμενες φιλοσοφικές παραδόσεις, όπως του Καντ ή του Αυγουστίνου, που έβλεπαν το κακό ως ριζικό και εγγενές στην ανθρώπινη φύση, η Άρεντ βλέπει το κακό ως επιφανειακό, καθημερινό, γραφειοκρατικό. Αυτό ακριβώς είναι και το ανησυχητικό: το κακό μπορεί να προκύψει από την απλή και χωρίς σκέψη συμμόρφωση σε κανόνες. Χωρίς απαραιτήτως να υπάρχει κακή πρόθεση. Δεν χρειάζεται κανείς να είναι τέρας για να πράξει το κακό. Αρκεί να παραιτηθεί από την προσωπική του κρίση και ευθύνη. Το κακό μπορούν να το διαπράξουν «συνηθισμένοι» άνθρωποι, μέσα από απάθεια και υποταγή.

Δριμεία κριτική εναντίον τής Άρεντ ήλθε από ένα παλιό φίλο της από τα χρόνια στην Γερμανία, τον φιλόσοφο Γκέρσομ Σόλεμ. Ο Σόλεμ ασκούσε εκείνο τον καιρό ιδιαίτερη επιρροή στα γράμματα και τα πολιτικά πράγματα του Ισραήλ και της Εβραϊκής διασποράς. Η σύγκρουση μεταξύ των δύο φίλων ξεκίνησε μέσω ανοιχτών επιστολών. Όταν ο Σόλεμ χαρακτήρισε την «κοινοτοπία του κακού» φτηνό σύνθημα, πόρρω απέχον από το βαθύ και ριζικό κακό της «Καταγωγής του Ολοκληρωτισμού» (Άρεντ 1951), η Άρεντ απάντησε:

«Έχεις απόλυτο δίκιο αγαπητέ. Άλλαξα πράγματι γνώμη και δεν μιλάω πλέον για ριζικό κακό. Κατά την γνώμη μου το κακό δε είναι ποτέ ριζικό, είναι μόνο ακραίο, και δεν διαθέτει μήτε βάθος μήτε δαιμονική διάσταση. Μπορεί να μεγαλώσει και να ρημάξει τον κόσμο ακριβώς επειδή απλώνεται σαν την μούχλα στην επιφάνεια. Φοβάται την σκέψη επειδή η σκέψη προσπαθεί πάντα να φθάνει σε κάποιο βάθος, να πηγαίνει στις ρίζες. Μόνο το καλό έχει βάθος και είναι ριζικό.»

ΥΓ.1: Η Χάνα Άρεντ (1906-1975) παρουσιάζει μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ανάλυση της δομής της λόγου του Άιχμαν, δικαζόμενου το 1961 στα Ιεροσόλυμα για ναζιστικά εγκλήματα. Προσπάθησε η Άρεντ να εξηγήσει την εκ μέρους του Άιχμαν απουσία σκέψης και κρίσης. Ο κατηγορούμενος μιλάει διαρκώς με στερεότυπες φράσεις, τα «γερμανικά των ναζί», μιλάει δηλαδή με το στόμα και το μυαλό ενός άλλου, κάποιου φύρερ. Η Άρεντ, εβραία που γνωρίζει τα γερμανικά ως μητρική γλώσσα, όπως γνωρίζει και τα εβραϊκά, αντιλαμβάνεται τη δυσκολία των μεταφραστών στο δικαστήριο. Ο Άιχμαν νομίζει ότι γίνεται αντιληπτός, ενώ στην πραγματικότητα δεν γίνεται. «Ό,τι έλεγε», γράφει η Άρεντ για τον Άιχμαν, «ήταν πάντα το ίδιο, εκφραζόμενο με τις ίδιες πάντα λέξεις. Καμία επικοινωνία δεν ήταν δυνατή μαζί του, όχι επειδή ψευδόταν αλλά επειδή δεν σκεφτόταν.» (Άρεντ 1963)

ΥΓ.2: «Αυτοί οι λίγοι που ήταν ακόμα σε θέση να διαχωρίσουν το σωστό από το λάθος το έκαναν ορμώμενοι από τις εντελώς δικές τους κρίσεις, και έτσι έπραξαν ελεύθερα. Δεν υπήρχαν κανόνες να ακολουθήσεις για να υπαγάγεις κάπου τις περιπτώσεις με τις οποίες ερχόσουν αντιμέτωπος καθημερινά. Είχες να αποφασίσεις ξεχωριστά για κάθε περίπτωση, καθώς αυτή εμφανιζόταν μπροστά σου, διότι δεν υπήρχαν κανόνες για αυτό που δεν είχε προηγούμενο.» (Άρεντ 1963)

ΥΓ.3: Γι αυτούς που λένε ότι ο Άιχμαν στην δίκη φόρεσε μια μάσκα που ξεγέλασε την Άρεντ, αρκεί μια ματιά στη δική μας πρόσφατη ιστορία – κατοχή και δικτατορία. Ακόμη κι αν ξεγελάστηκε, η Άρεντ μίλησε για όλους αυτούς που, κι εδώ, όπως κι αλλού, έκαναν και κάνουν «κανονικά», κοινότοπα  την δουλειά τους, σιωπώντας ή και καταδίδοντας και παραδίδοντας. (Το είδος συναντάται και σε καιρό ειρήνης.)

Ενημέρωση 27/5/2025

 

24.    ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΕΝΑ ΣΤΥΛΟ ΚΑΙ ΕΝΑ ΑΝΑΚΤΟΡΟ

Κάποτε, σε μια γωνιά του πολιτισμού, εμφανίστηκε ένας στύλος μπροστά σε ένα ανάκτορο. Όχι για να στηρίξει την οροφή ή να κρατήσει τη σημαία αλλά για να γίνει αφορμή πανεθνικής ηθικής κρίσης. Αμέσως, η σεμνοτυφία σηκώθηκε από τον καναπέ της, φόρεσε τα γυαλιά της και άρχισε να δακρύζει από αγανάκτηση. Μπροστά σε ένα παλιό ανάκτορο, με το pole dancing, η «ηθική» πήρε το όπλο της. Κι αν το ανάκτορο έχει ιστορία, σίγουρα δεν έχει ιστορία τόσο βαρετή όσο ο τρόμος απέναντι σε ένα στύλο χορού!

Το pole dancing, όσο κι αν έχει αποσυνδεθεί από τον χώρο του στριπτίζ και των καμπαρέ και έχει αναγνωριστεί ως σωματική τέχνη και άθλημα, διατηρεί ακόμα μια πρόκληση που αγγίζει τα όρια της ερωτικής υπαινικτικότητας. Αν επιλεγεί να γίνει δημόσιο θέαμα, μπροστά από ένα χώρο που συνδέεται με την ιστορική μνήμη, τότε το ερώτημα δεν είναι αν επιτρέπεται αλλά αν ταιριάζει. Και ίσως δεν ταιριάζει.

Αν, όμως, αρχίζαμε να απαγορεύουμε ό,τι δεν ταιριάζει αισθητικά σε ένα ανάκτορο, θα έπρεπε να αφαιρέσουμε και το πάρκινγκ έξω από το ανάκτορο, τους ξεχειλισμένους κάδους σκουπιδιών ακριβώς απέναντι, και ίσως μερικούς τουρίστες με σαγιονάρες και selfie sticks. Και αν θέλουμε να είμαστε συνεπείς με την αισθητική αγωνία μας, τότε ας το πάμε μέχρι τέλους: Ας απαγορεύσουμε και τις κουτσουλιές των περιστεριών που ρυπαίνουν τη μαλτέζικη πέτρα, τις ξεναγήσεις με ντουντούκα και, φυσικά, τα ηλιοκαμένα ζευγάρια με matching μπλουζάκια ‘Her King’ και ‘His Queen’. Και βέβαια τα παθιασμένα φιλιά που ανταλλάσσουν τα αγόρια και τα κορίτσια της πόλης, στον ίδιο ακριβώς χώρο, όταν σουρουπώνει. (Έγκλημα παραγραφέν λόγω παρέλευσης μισού αιώνα: εδώ πρωτοφίλησε και ο γράφων! Και χωρίς στύλο!)

Μήπως τελικά το πρόβλημα δεν είναι το τι δεν ταιριάζει; Μήπως απλώς κάποιοι ενοχλούνται όταν κάτι θυμίζει ότι ο χώρος είναι ζωντανός; Ότι η ιστορία δεν είναι βιτρίνα, αλλά σκηνή; Αν είναι λοιπόν να υπερασπιστούμε το ανάκτορο, ας το κάνουμε σωστά. Ας ξεκινήσουμε με τον σεβασμό στη νοημοσύνη μας και στον κάθε χώρο γενικώς. Ακόμη και τον πιο ταπεινό και μη ανακτορικό. Χωρίς νόμους και εντολές, αλλά με την αναγκαία καλλιέργεια και ευαισθησία. Και μετά βλέπουμε και για τους στύλους.

Η σεμνοτυφία, λοιπόν, αφού τελείωσε το δράμα της και άφησε ένα τελευταίο λυγμό του τύπου «πού πάει αυτή η χώρα;», πήγε πίσω στον καναπέ της, έβαλε Netflix και ξεκίνησε την τρίτη σεζόν μιας σειράς που ξεκινάει με φόνο, συνεχίζεται με σεξ και τελειώνει με κάποιον να πετάει έναν άλλον από το μπαλκόνι. Όλα καλά, αρκεί να μην υπάρχει στύλος.

Την επόμενη φορά που θα εμφανιστεί ξανά ένας στύλος μπροστά από κάποιο ιστορικό κτήριο, καλό θα ήταν να αναρωτηθούμε: Μήπως αυτό που μας ενοχλεί δεν είναι η πράξη, αλλά ο χορός που έπαψε να ντρέπεται; Πόσοι, αλήθεια, από όσους εξεγέρθηκαν για την ιερότητα του ανακτόρου έχουν πατήσει ποτέ μέσα χωρίς υποχρεωτική εκπαιδευτική εκδρομή; Μήπως το πρόβλημα δεν ήταν η ασέβεια προς το κτήριο, αλλά η υπενθύμιση ότι και η ιστορία κάποτε γυρνούσε εδώ σαν τρελή, όχι γύρω από ένα στύλο, αλλά γύρω από βαριές κι ανοίκειες επιλογές;

Η σεμνοτυφία είναι σταθερή αξία. Δεν εγκαταλείπει εύκολα το πεδίο της μάχης. Κάπως έτσι συνεχίζεται και ο χορός ανάμεσα σε εκείνους που χορεύουν επειδή το σώμα τους τούς το ζητά, και σε εκείνους που θίγονται επειδή νομίζουν ότι «πρέπει» να θιχτούν.

ΥΓ.1: Ας μην ξεχνάμε και τους άλλους δύο μεγάλους εχθρούς της εθνικής αισθητικής τάξης: το cheerleading και το break dance. «Επιλέξιμα» ολυμπιακά αθλήματα και τα δύο, με εθνικές και παγκόσμιες ομοσπονδίες. Αν είναι δυνατόν! Νεαρές κοπέλες να αποκαλύπτουν προκλητικά την σφύζουσα νιότη τους και νεαρά αγόρια να στροβιλίζονται ανάποδα πάνω σε πλατείες, να στριφογυρνάνε στο ένα χέρι και να κάνουν σαν γλυπτά που πήραν ζωή. Ποιος τους έδωσε την άδεια να γίνουν τόσο εντυπωσιακοί και τόσο εντυπωσιακές χωρίς τις δεκατρείς επιτροπές έγκρισης πολιτιστικής καταλληλότητας;

ΥΓ.2: Μακράν της αισθητικής μου και τα τρία, cheerleading, break dance και pole dancing, προτιμώντας πιο κλασικές μορφές τέχνης και άθλησης, αλλά με την πλήρη ανοχή μου και τα τρία. Ως μη κολάσιμα ηθικά και, κυρίως, ποινικά. Ακραίες μόνο ιδεολογίες ταυτίζουν αισθητική και ηθική. Πολύ δε περισσότερο, αισθητική και ποινική δικαιοσύνη.

Ενημέρωση 3/6/2025, Εφημερίδα των Συντακτών 11/6/202

 

25.    ΑΠΟ ΤΙΣ ΑΡΓΙΝΟΥΣΕΣ ΣΤΟ ΚΙΕΒΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΜΟΣΧΑ

Προχθές, 6.000 σοροί Ουκρανών στρατιωτών θα μεταφέρονταν στα πολεμικά σύνορα Ρωσίας-Ουκρανίας για να παραδοθούν στη χώρα τους. Όμως οι εν ζωή Ουκρανοί δεν ήταν εκεί! Όπως είπαν, δεν είχαν κλείσει κάποιο ραντεβού!! (Κατά την είδηση, που επιβεβαιώνεται από την παρουσία δημοσιογράφων διαφόρων χωρών, οι Ρώσοι μετέφεραν με ψυγεία τις σορούς 1.212 στρατιωτών, για να παραδοθούν τελικά συνολικά 6.000 για να ταφούν στην πατρίδα τους.)

Ήταν το 406 π.Χ., όταν οι Αθηναίοι νίκησαν τους Σπαρτιάτες στην ναυμαχία των Αργινουσών. Οι οκτώ Αθηναίοι στρατηγοί, που ηγήθηκαν της ναυμαχίας, όχι μόνο δεν τιμήθηκαν στην ιδιαίτερη πατρίδα τους αλλά δικάσθηκαν και καταδικάσθηκαν με την εσχάτη των ποινών. Δεν είχαν φροντίσει να περισυλλέξουν τους 5.000 νεκρούς τους και αυτό θεωρήθηκε μεγίστη προσβολή στην πόλη.

Στους αιώνες που κύλησαν, λοιπόν, ανάμεσα σε χιλιάδες λησμονημένα πεδία μαχών, υπήρξε κάποτε ένας κόσμος όπου ο θάνατος δεν σήμαινε αφάνεια, αλλά μνήμη. Όπου ο νεκρός δεν ήταν απλώς ένα σώμα, αλλά ένα χρέος ιερό. Οι αρχαίοι Έλληνες, ακόμη και στη φλόγα του πολέμου, γνώριζαν πότε να σιγήσουν τα όπλα. Όχι από φόβο, αλλά από σεβασμό. Γνώριζαν ότι ανάμεσα στους ζωντανούς και τους νεκρούς μεσολαβεί ένα αόρατο νήμα που δεν κόβεται χωρίς συνέπειες.

Στη ναυμαχία των Αργινουσών, η Αθήνα νίκησε στη θάλασσα αλλά ηττήθηκε στην ψυχή. Οκτώ Αθηναίοι στρατηγοί, θριαμβευτές της μάχης, τιμωρήθηκαν όχι γιατί δεν πολέμησαν γενναία, αλλά γιατί δεν κατόρθωσαν να περισυλλέξουν τους νεκρούς τους. Δεν στάθηκαν αντάξιοι του ιερού καθήκοντος να τιμήσουν τους πεσόντες τους. Ο λαός, με φωνή αυστηρή και καρδιά πληγωμένη, τούς τιμώρησε όχι για το αποτέλεσμα – που άλλωστε ήταν νικηφόρο – αλλά για την αμέλεια της μνήμης.

Η συνήθεια των αρχαίων Ελλήνων να προχωρούν σε εκεχειρία για την περισυλλογή και ταφή των νεκρών τους αποτελεί μία από τις πιο χαρακτηριστικές εκφράσεις του πολιτισμού τους. Πολιτισμός σεβασμού προς τον άνθρωπο, τον ζωντανό και κυρίως τον νεκρό, ακόμη και σε συνθήκες πολέμου. Παρά τη σφοδρότητα των μαχών, οι αρχαίοι Έλληνες αναγνώριζαν την ιερότητα του νεκρού σώματος. Η ταφή δεν ήταν μόνο καθήκον, αλλά και ένδειξη τιμής προς τον πεσόντα πολεμιστή. Η ταφή ήταν απαραίτητη για να αναπαυθεί η ψυχή του νεκρού και να βρει τον δρόμο της προς τον Κάτω Κόσμο. Ο άταφος νεκρός θεωρείτο βαρύτατο αμάρτημα.

Στην ‘Αντιγόνη’ του Σοφοκλή, βλέπουμε την αντιπαράθεση ανάμεσα στον ανθρώπινο νόμο και τον άγραφο ηθικό νόμο. Ο βασιλιάς Κρέων απαγορεύει την ταφή του Πολυνείκη ως προδότη. Η Αντιγόνη θάβει τον αδελφό της, Πολυνείκη, παρά την απαγόρευση και ενώ γνωρίζει τις εις βάρος της τρομερές συνέπειες.

Ήταν ένας καιρός, λοιπόν, τότε, όπου η ζωή μετρούσε όσο και ο θάνατος, και η αξιοπρέπεια του νεκρού δεν παραδινόταν στη λήθη. Σήμερα, τα κύματα ξεβράζουν κορμιά που κανείς δεν μαζεύει και ούτε στρατηγοί τιμωρούνται ούτε λαοί εξεγείρονται. Οι νεκροί γίνονται στατιστικές γραμμένες με ψυχρά ψηφία. Τα ναυάγια μετατρέπονται σε ειδήσεις. Ποιος θα ζητήσει ευθύνη; Ποιος θα δώσει λόγο; Κανείς!

Ο σύγχρονος κόσμος καμώνεται τον πολιτισμένο, μα δεν σέβεται τον τελευταίο ύπνο του ανθρώπου. Εκεί που κάποτε οι αρχαίοι διέκοπταν τον πόλεμο για να μαζέψουν τους νεκρούς τους, σήμερα εμείς συνεχίζουμε τις απολαύσεις.

Κι όμως, η Αντιγόνη στέκει ακόμη στο φως της ιστορίας, δείχνοντάς μας ότι η ανυπακοή απέναντι στην εξουσία, που ξεχνά τον νεκρό, είναι πράξη τιμής. Και οι στρατηγοί των Αργινουσών - δίκαια ή άδικα - μας θυμίζουν πως κάποτε η ευθύνη δεν είχε πολιτικό χρώμα, αλλά ηθικό βάρος.

Η ερώτηση παραμένει: Μήπως πάψαμε να θεωρούμε τον άνθρωπο ιερό, ακόμα και όταν σωπαίνει για πάντα; Και το ερώτημα μεγαλώνει: Τι κόσμος είναι αυτός που δεν σταματά ούτε για να θάψει τους νεκρούς του;

Η Αντιγόνη στέκει ακόμη όρθια, στη σκοτεινιά της εποχής μας. Κρατά μια χούφτα χώμα και το ρίχνει στον άταφο αδελφό. Μόνη, μα ίσως αρκετή για να μας θυμίζει ότι, όπου λείπει ο σεβασμός προς τον νεκρό, αργά ή γρήγορα χάνεται και ο σεβασμός προς τον ζωντανό.

ΥΓ: Ηρόδοτος VΙΙ 228: «Μετά τη μάχη, οι Έλληνες έστησαν στη θέση των Θερμοπυλών μνημεία πάνω από τους πεσόντες. Στο ένα από αυτά αναγραφόταν: ‘Ω ξειν’, αγγέλλειν Λακεδαιμονίοις ότι τήδε κείμεθα τοις κείνων ρήμασι πειθόμενοι./ Ξένε, πες στους Λακεδαιμονίους ότι εδώ κειτόμαστε, υπακούοντας στους νόμους τους.’ Κατασκευάστηκαν επίσης ξεχωριστά επιτύμβια μνημεία για τους Σπαρτιάτες και τους Θεσπιείς που σκοτώθηκαν, και ένα κοινό για όλους τους πεσόντες, που έλεγε ότι έπεσαν μαχόμενοι ηρωικά.»

Ενημέρωση 11/6/2025

 

26.    ΔΥΟ ΠΟΛΕΜΟΙ, ΔΥΟ ΜΕΤΡΑ, ΔΥΟ ΣΤΑΘΜΑ

Η Ρωσία, το 2022, επιχείρησε «προληπτική» επίθεση και εισβολή στην Ουκρανία. Όπως ακριβώς πράττει τώρα  και το Ισραήλ έναντι του Ιράν, του Λιβάνου, της Συρίας, της Υεμένης και βεβαίως της Γάζας. Η πρώτη επιχείρηση, η Ρωσική, παραβιάζει το διεθνές δίκαιο που απαγορεύει τον πόλεμο ως μέσο επίλυσης διεθνών διαφορών. Η δεύτερη επιχείρηση, η Ισραηλινή, είναι πράξη αυτοάμυνας έναντι ξένων απειλών, κάτι που φαίνεται σαν να μην απαγορεύεται από το ίδιο διεθνές δίκαιο!

Αμφότεροι, Πούτιν και Νετανιάχου, διώκονται από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο ως εγκληματίες πολέμου. Η Δύση λέει τον Πούτιν Χίτλερ. Η Δύση δεν λέει το ίδιο για τον Νετανιάχου. (Προχθές, σε ελληνικό τηλεοπτικό πάνελ μετριοπαθής πολιτικός αποκάλεσε τον Νετανιάχου Χίτλερ και ο Άδωνις, αρνητής κάποτε του Ολοκαυτώματος, έσπευσε να δηλώσει: «ανατριχιαστική η σύγκριση!».)

Το Ιράν κατηγορείται διότι εξοπλίζει τρίτες χώρες, εχθρικές προς το Ισραήλ. Οι ΗΠΑ, αλλά και το σύνολο των δυτικών χωρών, εξοπλίζουν σε ασύγκριτα μεγαλύτερο βαθμό το Ισραήλ. Άλλο είναι να εξοπλίζεις το Ισραήλ που στρέφεται κατά του Ιράν, του Λιβάνου, της Συρίας, της Υεμένης και βεβαίως της Γάζας, και άλλο τους Χούθι που στρέφονται κατά του Ισραήλ.

Το Ιράν προχωράει στην κατασκευή πυρηνικής βόμβας, ενώ το Ισραήλ έχει ήδη κατασκευάσει την δική του. Πρόκειται για τις εγκαταστάσεις της Ντιμόνα, στην έρημο Νεγκέβ, στο νότιο Ισραήλ. Ο Μορκεντάι Βανούνου, τεχνικός στο εν λόγω εργοστάσιο, αποκάλυψε το 1986 στον βρετανικό τύπο το (κοινό) μυστικό του πυρηνικού οπλοστασίου του Ισραήλ.

(Ο Βανούνου, αφού απήχθη από την Μοσάντ στην Ρώμη, δικάσθηκε και καταδικάσθηκε στο Ισραήλ σε 20ετή κάθειρξη – το μεγαλύτερο μέρος της οποίας σε πλήρη απομόνωση. Τον είχε παρασύρει στην Ρώμη με τα θέλγητρά της μια εκπάγλου καλλονής Ισραηλινή πράκτορας. Μετά την αποφυλάκισή του, παραβίασε τον όρο να μη ξαναδώσει συνέντευξη και ξαναοδηγήθηκε στην φυλακή. Τώρα είναι εκτός φυλακής, υπό παρακολούθηση και με μόνιμη απαγόρευση εξόδου από την χώρα.)

Η Διεθνής Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας, ΙΑΕΑ, έχει ελέγξει κατά καιρούς τις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν. Δεν έχει ελέγξει ποτέ τις αντίστοιχες εγκαταστάσεις του Ισραήλ και ούτε διανοείται να τις ελέγξει – έστω και για να διαψεύσει το (κοινό) μυστικό του πυρηνικού Ισραήλ. Το 2015, επί Ομπάμα, το Ιράν είχε δεχθεί τους όρους για τον έλεγχο από την Διεθνή Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας. Το 2016, ο Τραμπ κατάγγειλε την σχετική συμφωνία.

Ο Τραμπ επιχείρησε αυτή την φορά να επαναφέρει την συμφωνία με το Ιράν για τον έλεγχο της ΙΑΕΑ – βρισκόταν σε διαπραγματεύσεις – αλλά ο Νετανιάχου τον πρόλαβε. Ο Τραμπ, κάνοντας την ανάγκη φιλότιμο, έδειξε να «κατανοεί» την σπουδή του Νετανιάχου. Η ανακολουθία Τραμπ, ακόμη και αν είναι μέρος σχεδίου και σκηνοθεσίας, φέρνουν τον Τραμπ σε δεύτερη μοίρα και τον Νετανιάχου (και το βαθύ λόμπι του) σε πρώτη.

Η Ρωσία βομβαρδίζει το πυρηνικό εργοστάσιο της Ζαπορίζια και καταγγέλλεται από την Δύση γιατί θέτει σε περιβαλλοντικό κίνδυνο τον ευρύτερο γεωγραφικό χώρο. Το ίδιο ακριβώς πράττει και το Ισραήλ στα πυρηνικά εργοστάσια του Ιράν (όχι σε ένα αλλά σε πολλά), αλλά χωρίς να καταγγέλλεται από την Δύση για τις πέραν των συνόρων περιβαλλοντικές επιπτώσεις. (Επειδή στην πέριξ γειτονιά ζουν Άραβες και όχι Ευρωπαίοι;)

Η δήλωση του Έλληνα πρωθυπουργού στο Bloomberg, «είμαστε σε πόλεμο με την Ρωσία!», θα πρέπει τώρα να συνοδευτεί από την δήλωση: «δεν είμαστε σε πόλεμο με το Ισραήλ!». Και να διευκρινιστεί βεβαίως: Γιατί είμαστε σε πόλεμο με τον ένα και συμμαχούμε με τον άλλον, αφού και οι δύο κάνουν το ίδιο, κ. Μητσοτάκη; Κι εκείνο το επιχείρημα για την κατεχόμενη, μετά από στρατιωτική εισβολή, Κύπρο προσχηματικό ήταν;

ΥΓ.1: Το Ιράν είναι ένα θεοκρατικό καθεστώς. Ο Νετανιάχου καλεί τους Ιρανούς να αλλάξουν το καθεστώς της χώρας τους. Να του θυμίσουμε ότι οι δύο αιμοδιψείς ακροδεξιοί υπουργοί του, στις ψήφους των οποίων βασίζεται, Μπεν Γκβιρ και Σμότριχ, συναγωνίζονται σε θεοκρατία και μεσαιωνικές αντιλήψεις τους Ιρανούς μουλάδες. Και, βέβαια, να θυμίσουμε ότι, όσες φορές η Δύση επεχείρησε με πόλεμο να κάνει αλλαγή καθεστώτος σε μια χώρα, προκάλεσε χάος – πχ Λιβύη, Ιράκ κλπ.

ΥΓ.2: Το ισραηλινό Iron Dome φαίνεται να έχει επιτυχία μόνο κατά 90% απέναντι σε σοβιετικής εποχής πυραύλους που εξαπολύονται από απόσταση 1600 χιλιομέτρων. Μήπως θα έπρεπε, πριν προβούμε στην αγορά του εν λόγω αντιπυραυλικού συστήματος από το Ισραήλ, να ξανασκεφθούμε αυτό το 10% που (και παρά την ενεργή αμερικανική δορυφορική υποστήριξη) διαπέρασε την αντιπυραυλική του ασπίδα;

Ενημέρωση 19/6/2025

 

27.    Η ΒΡΩΜΙΚΗ ΔΟΥΛΕΙΑ

Καγκελάριος Μέρτς, προ ημερών:  «Το Ισραήλ κάνει τη βρώμικη δουλειά για όλους μας!»

Θα έπρεπε να είναι πιο προσεκτικός όταν μιλάει για βρώμικες δουλειές ο εγγονός μιας Γερμανίας που πριν από λίγες δεκαετίες έκανε μια βρώμικη δουλειά. Το Ολοκαύτωμα εις βάρος των Εβραίων είναι ακόμη νωπό και ξέρουμε ποιοι παππούδες το έκαναν. Το να ενθαρρύνει τώρα αυτός ο εγγονός ένα κράτος να κάνει μια ακόμη βρώμικη δουλειά – ανεξαρτήτως του ποιο είναι σήμερα το θύμα και ποιος ο θύτης! – είναι πρόκληση και ασυγχώρητος κυνισμός.

Ας δούμε, όμως, ποια είναι η βρώμικη δουλειά, οι βρώμικες δουλειές, του Μερτς, δηλαδή του Ισραήλ:

Η πρώτη βρώμικη δουλειά ήταν την δεκαετία του 1980, όταν το Ισραήλ χρηματοδότησε την θεοκρατική Χαμάς, ως αντίπαλο της κοσμικής PLO του Αραφάτ. (Το ίδιο που έκαναν την ίδια εποχή οι Αμερικάνοι στο Αφγανιστάν υπέρ των θεοκρατικών Ταλιμπάν εναντίον των κοσμικών Σοβιετικών. Το ίδιο που έκαναν πριν 100 χρόνια οι Βρετανοί στην Αίγυπτο υπέρ των Αδελφών Μουσουλμάνων εναντίον της κοσμικής Αιγυπτιακής Αριστεράς. Τέρατα που γεννάνε τέρατα είναι όλα αυτά.)

Η δεύτερη βρώμικη δουλειά ήλθε μετά την τρομοκρατική θηριωδία της Χαμάς της 7^ης Οκτωβρίου 2023. Δεκάδες χιλιάδες παιδιά στην Γάζα νεκρά από τους Ισραηλινούς βομβαρδισμούς που ακολούθησαν. Και άλλα δεκάδες χιλιάδες παιδιά λιμοκτονούν σήμερα, περιμένοντας σε ατελείωτες ουρές την διεθνή βοήθεια υπό τον φόβο νέων βομβαρδισμών. Μια γενοκτονία που αν την πεις γενοκτονία θα σου πουν ότι γενοκτονία κάνουν μόνο οι άλλοι στο Ισραήλ και όχι το Ισραήλ σε άλλους. Το Ισραήλ «έχει δικαίωμα στην αυτοάμυνα», λένε, και αυτό ερμηνεύεται ως δικαίωμα βομβαρδισμού αμάχων αδιακρίτως. Αν υπάρχει ένα νοσοκομείο και από κάτω ένα στρατηγείο της Χαμάς, εικαζόμενο ή πραγματικό, τότε εμείς – το Ισραήλ – βομβαρδίζουμε το νοσοκομείο.

Ο γράφων δεν θα δεχθεί ότι το Ισραήλ, πάντα άρτια πληροφορημένο, με τεράστιο δίκτυο (αδρά εξαγορασθέντων, με ή χωρίς βασανιστήρια) πρακτόρων, στην Γάζα, στο Ιράν, παντού – που ήξερε σε ποιο δωμάτιο κοιμόταν, δεκαετία 1990, ο Γιασίν, ιδρυτής της Χαμάς, και που ήξερε προ μηνών σε ποιο ακριβώς δωμάτιο κοιμόταν ο Χανίγιε, αρχηγός της Χαμάς, και που ξέρει που ακριβώς βρίσκεται σήμερα ο αγιατολάχ Χαμενεΐ – δεν γνώριζε την μαζική προετοιμασία της Χαμάς πριν την 7^η Οκτωβρίου. Βρώμικη δουλειά κι αυτή.

Εν μέσω διαπραγματεύσεων ΗΠΑ-Ιράν στο Ομάν, εξαπολύεται, στις 12 Ιουνίου, η Ισραηλινή πυραυλική επίθεση στο Ιράν. Μια πυρηνική δύναμη, το Ισραήλ, εναντίον μιας άλλης δύναμης που δεν είναι ακόμη πυρηνική και που, παρά τις Αμερικανικές παλινωδίες, έχει δεχθεί τον έλεγχο του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας για να μη γίνει πυρηνική δύναμη. (Το Ισραήλ, παρεμπιπτόντως, δεν δέχεται κανένα έλεγχο από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας στην Ντιμόνα του νότιου Ισραήλ – έστω για να διαψεύσει το κοινό μυστικό του πυρηνικού Ισραήλ. Ούτε έχει υπογράψει την σχετική διεθνή συμφωνία που απαγορεύει την διάδοση των πυρηνικών όπλων. Το Ιράν την έχει υπογράψει.) 

Ο Τραμπ, που δεν δέχεται ποτέ να είναι δεύτερος, αισθανόμενος ότι το Ισραήλ με τον βομβαρδισμό του Ιράν τον υποσκέλισε, σταματάει τις διαπραγματεύσεις με το Ιράν και κάνει το βήμα παραπάνω. Βομβαρδίζει με τις διατρητικές υπερ-βόμβες του τρεις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν. Το Ισραήλ και προσωπικά ο πρωθυπουργός Νετανιάχου αμέσως δημόσια τον ευχαριστούν για την επίσης βρώμικη δουλειά. Η Αμερική του «ειρηνοποιού» Τραμπ παγιδεύτηκε στην πιο βρώμικη δουλειά των τελευταίων ετών, παραβιάζοντας το εθιμικό δίκαιο των διαπραγματεύσεων και το γραπτό διεθνές δίκαιο περί πολέμου.

ΥΓ.1: Προχθές παρακολουθούσα ένα βίντεο (podcast) του γνωστού δημοσιογράφου, Έλληνα και Ισραηλινού, Ζαν Κοέν, που διακωμωδούσε την προς Γάζα πορεία για το σπάσιμο του Ισραηλινού αποκλεισμού (όπως και την από θαλάσσης αντίστοιχη προσπάθεια, που ανακόπηκε από Ισραηλινή πειρατεία σε διεθνή ύδατα – χωρίς διεθνείς αντιδράσεις και διαβήματα). Να θυμίσω στον εν λόγω δημοσιογράφο ότι κάτι τέτοιοι «ακτιβιστές» ήταν αυτοί που κράτησαν την ανθρωπιά στα χρόνια κατά τα οποία οι ομόθρησκοί του Εβραίοι εδιώκοντο απηνώς εν μέσω γενικευμένης σιωπής και αδιαφορίας των περισσοτέρων.

ΥΓ.2: Η χώρα μας, που έχει μετατραπεί σε ένα απέραντο πεδίο Αμερικανικών και Νατοϊκών εγκαταστάσεων, μετράει ακτίνες και βεληνεκή των ιρανικών πυραύλων μήπως και βρεθεί εντός των ορίων ενός πολέμου που δεν προκάλεσε και που υποτίθεται ότι δεν την αφορά.

ΥΓ.3: Αλήθεια, τι γίνεται με εκείνη τη ξεχασμένη πυροβολαρχία Πάτριοτ, που την πληρώσαμε για την Ελληνική αεράμυνα και εξυπηρετεί από το 2021 την Σαουδαραβική αεράμυνα; Μήπως να την βάζαμε στην Κύπρο;

Ενημέρωση 24/6/2024