Άρθρα 2025 (Α' Εξάμ.)

 1.       ΤΑ ΔΕΚΕΜΒΡΙΑΝΑ ΜΕ ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΤΟΥ ΘΕΙΟΥ ΠΕΤΡΟΥ

1. Με κίνδυνο να παρεξηγηθώ, το Protagon και ο αρθρογράφος του Απ. Δοξιάδης για την σύγχρονη ελληνική ιστορία και πολιτική είναι ό,τι ο Σκάι και ο Πορτοσάλτε για την περιγραφή της ανθηρής ελληνικής οικονομίας. Ευφάνταστος και ιδιοφυής ο συγγραφέας τού «Ο Θείος Πέτρος και η Εικασία του Γκόλντμπαχ», επιστρατεύει φαντασία όταν καταπιάνεται με την σύγχρονη ελληνική ιστορία. Το άρθρο του στο Protagon.gr, στις 27 Δεκεμβρίου 2024, «Τζον Χόκσγουορθ: Ο Άνθρωπος που Έσωσε την Αθήνα στα Δεκεμβριανά», φανταστικό.

Άρθρα 2024

1.      ΟΤΑΝ ΟΝΕΙΡΕΥΤΗΚΕ Η ΛΟΥΜΠΝΑ

Ρωτήθηκα από τον φίλο ραδιοφωνικό παραγωγό Σπύρο Χυτήρη της ροκ εκπομπής ‘Μαγικό Μείγμα’ (ΕΡΤ Κέρκυρας, Τετάρτη 3.00 μμ) αν το τραγούδι των Marillion, «Gaza/Γάζα», ήταν αληθινό όταν γράφτηκε πριν μια δεκαετία. «Για εμάς το να ονειρευόμαστε είναι ένα όνειρο», λέει το 16 λεπτών τραγούδι. Γραμμένο πριν γίνει η Γάζα συνώνυμο της σύγχρονης εθνοκάθαρσης, μοιάζει το τραγούδι σαν να γράφτηκε χθες. Αυτή όμως είναι η αλήθεια των παιδιών που μεγαλώνουν στην Γάζα και στα Κατεχόμενα της Δυτικής Όχθης τα τελευταία 36 χρόνια.

Άρθρα 2023

1.       Η ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΤΟΥ ΑΝΟΥΙΓ ΣΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΚΟΥΝ

Στο Υπόγειο του Κουν, το μικρό θέατρο το φορτωμένο μνήμες μεγάλων παραστάσεων, παρακολούθησα πρόσφατα την «Αντιγόνη» του Ζαν Ανουίγ. Εξαιρετική σκηνοθεσία της Μαρίας Πρωτόπαππα, εξαιρετικές ερμηνείες. Ήταν πράγματι Ανουίγ.

Άρθρα 2022

1.       Ο ΝΕΟΣ ΨΥΧΡΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ

Στις 26 Δεκεμβρίου του 1991, η Σοβιετική Ένωση υπέστελλε οριστικά την 74χρονη κόκκινη σημαία. Την ίδια χρονιά, λίγους μήνες πριν, οι δύο Γερμανίες, Ανατολική και Δυτική, είχαν ενωθεί εις σάρκα μία, με προηγηθείσα την έγκριση της Μόσχας ως νικήτριας του Β’ΠΠ. Η ένωση των δύο Γερμανιών γίνηκε υπό ένα όρο, λέει σήμερα η Ρωσική ηγεσία: την μη επέκταση του ΝΑΤΟ ανατολικώς. Οι Δυτικοί ισχυρίζονται ότι ποτέ δεν υπήρξε τέτοια δέσμευση.

Άρθρα 2021

 1.       ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΕΚΦΡΑΣΗΣ ΚΑΙ ΡΗΤΟΡΙΚΗ ΠΡΟΣΒΟΛΗΣ ΚΑΙ ΜΙΣΟΥΣ

Στο πλαίσιο της συζήτησης για την διακίνηση των ιδεών αλλά και των θεωριών  συνωμοσίας, ρατσισμού και μίσους, θα αναφέρω δέκα παραδείγματα από την σύγχρονη ζωή. Τα όρια μεταξύ ελευθερίας έκφρασης και προστασίας δικαιωμάτων γίνονται πιο δυσδιάκριτα στην εποχή μας. Στην προσπάθειά μας να προστατεύσουμε δικαιώματα, περιστέλλουμε την ελευθερία της έκφρασης. Αλλά και στην προσπάθειά μας να υποστηρίξουμε την ελευθερία της έκφρασης, επιτρέπουμε στην ρητορική του μίσους να οργανώνει διωγμούς, ακόμη και γενοκτονίες.

ΣΧΟΛ.Δ.Ε. ΦΥΛΑΚΩΝ, 16/12/20

ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΔΕΥΤΕΡΗΣ ΕΥΚΑΙΡΙΑΣ ΤΩΝ ΦΥΛΑΚΩΝ ΤΗΣ ΚΕΡΚΥΡΑΣ

Στις Φυλακές της Κέρκυρας, λειτουργεί εδώ και τρία χρόνια ένα σχολείο «δεύτερης ευκαιρίας». Ο διευθυντής του, Κυριάκος Κωλέσης, παρουσίασε πρόσφατα (στο TEDx του Ιονίου Πανεπιστημίου) το έργο του ιδίου και των συναδέλφων του εκπαιδευτικών.

ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΕΡΝΤΟΓΑΝ, 9/12/20

ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΕΡΝΤΟΓΑΝ

Δεν είναι τυχαίο που η πρώτη (σωζόμενη) κλασική τραγωδία είναι η τραγωδία που αναφέρεται σε έναν αλαζόνα ηγέτη (τον Ξέρξη) – ο οποίος τελικώς τιμωρείται για την αλαζονεία της υπερεπέκτασής του σε ξένα εδάφη. Το ίδιο θα συνέβαινε και με άλλους μεγάλους ηγέτες της παγκόσμιας ιστορίας.

ΤΡΑΜΠ Vs ΚΑΤΕΣΤΗΜ.; 7/11/20

ΤΡΑΜΠ Vs ΚΑΤΕΣΤΗΜΕΝΟΥ;

Τραμπ εναντίον του κατεστημένου; Ή, μήπως, το πιο βίαιο κατεστημένο; Το ίδιο ερώτημα τίθεται έναντι όλων των ηγετών, που διχάζουν τις κοινωνίες στην βάση της επικίνδυνα απλουστευτικής αντιπαράθεσης φίλου-εχθρού. (Όποιος διαφωνεί είναι εχθρός.) Σήμερα, ο διχασμός στις ΗΠΑ είναι εμφυλιοπολεμκός.

Ο Τραμπ ψηφίσθηκε από δεκάδες εκατομμύρια εργατών που, κατά τα προηγούμενα χρόνια, γνώρισαν την περιφρόνηση από τους πολιτικούς των δύο κυρίαρχων κομμάτων. Ο μεγιστάνας Τραμπ βρήκε τον πιο πειστικό τρόπο να παρουσιάσει τον εαυτό του ως τον υπερασπιστή των φτωχών και αδυνάτων.

«ΕΓΕΡΘΗΤΙ ΡΕ!», 10/10/2020

 ΚΑΙ ΕΙΠΕ: «ΕΓΕΡΘΗΤΙ ΡΕ!»

Με την απόφαση του δικαστηρίου χάρηκαν όλοι – ακόμη και εκείνοι του μισού εκατομμυρίου των ψήφων της ίδιας της ΧΑ (μαζί και ο τότε δημοσιογράφος, νυν βουλευτής που δήλωνε: «Να συνομιλήσουμε με μια σοβαρή ΧΑ»)! Ας αναρωτηθούμε, λοιπόν, τι είναι αυτό που γέννησε το κόμμα της ναζιστικής σβάστικας και έσπειρε τόσο μίσος σε μια κοινωνία στην οποία περισσεύει η εκ του ασφαλούς μαγκιά (δέκα ή και εκατό εναντίον ενός, λιντσάρισμα του αδυνάτου).

ΜΠΙΓΚ-ΣΚΟΥΛ, 12/9/2020

ΜΠΙΓΚ-ΣΚΟΥΛ

Το παρακάτω άρθρο δημοσιεύθηκε 18 χρόνια πριν (Οκτ. 2002) στην σχολική-μαθητική εφημερίδα «Πόρτα», στην «Στήλη του Δασκάλου», μόλις άρχιζε το πρώτο τηλε-ριάλιτι Μπιγκ-Μπράδερ. 18 χρόνια μετά, δεν αλλάζω ούτε λέξη, βέβαιος ότι, και μετά από άλλα 18 χρόνια, και σε προκεχωρημένη πλέον ηλικία, τα ίδια ακριβώς θα γράφω δυστυχώς και πάλι: «Η ζωή είναι αλλού!»:

ΟΙ ΔΙΚΑΙΟΙ ΤΟΥ 1922, 28/8/2020

 ΟΙ ΔΙΚΑΙΟΙ ΤΩΝ ΕΘΝΩΝ ΤΟΥ 1922

Οι «Δίκαιοι των Εθνών» είναι τιμητικός τίτλος που απονέμεται από το Ισραήλ σε μη-Εβραίους που, με κίνδυνο της ζωής τους, στη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, έσωσαν ζωές Εβραίων. Αν θεσμοθετούσαμε και εμείς ένα τέτοιο τίτλο για την σωτηρία, στην διάρκεια της Μικρασιατικής Καταστροφής, Ελλήνων από μη-Έλληνες, θα τον απονέμαμε, είναι βέβαιον, σε ένα πρόσωπο αποσιωπημένο – πρόσωπο που δεν αναφέρεται σε κανένα σχολικό βιβλίο, σε κανένα δρόμο της Ελλάδος. Μια αντικειμενική Ελληνική επιτροπή αναγνώρισης των Δικαίων των Εθνών θα έκλινε ευλαβικά το γόνυ μπροστά στο ηθικό μέγεθος αυτού του μικρού κατά το δέμας Αμερικανού πάστορα ονόματι Έιζα Τζένιγκς (Asa Jennings).

ΓΑΛΑΖΙΕΣ ΠΑΤΡΙΔΕΣ, 19/8/2020

ΓΑΛΑΖΙΕΣ ΠΑΤΡΙΔΕΣ

Κάποτε ο Λουδοβίκος ο 14ος έλεγε ότι η (ιστορικώς πρωτοπόρος) χαρτογραφική υπηρεσία τού στρατού του τού είχε αφαιρέσει εδάφη όσα δεν είχε χάσει σε κανένα πόλεμο. Οι χάρτες, που σχεδίαζαν μέχρι τότε οι αυλικοί στις Βερσαλλίες, έδειχναν την Γαλλία στο κέντρο του κόσμου και περίπου ίση με το ήμισυ του κόσμου. Αυτό είναι το σύνδρομο του Λουδοβίκου: ο φόβος να χάσεις εδάφη από τους δικούς σου χαρτογράφους και όχι από ξένους στρατούς.

ΤΟ ΜΕΣΑΝΑΤΟΛΙΚΟ, 30/7/2020

ΤΟ ΜΕΣΑΝΑΤΟΛΙΚΟ ΚΟΥΒΑΡΙ ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ

Η Μέση Ανατολή ήταν πάντα ένα οικονομικο-πολιτικο-στρατιωτικό κουβάρι. Κάναμε πως δεν μας αφορούσε, αλλά μας αφορούσε. Τα τελευταία χρόνια το κουβάρι μπλέχτηκε έτι περαιτέρω. Στην Συρία, στο Ιράκ, στην Υεμένη και στην Λιβύη πολεμούν όλοι εναντίον όλων, όχι όμως οι ίδιοι αλλά δια αντιπροσώπων (proxy war) και μισθοφόρων.

Ιδού μια σύντομη σκιαγράφηση της περιπλοκότητας των διεθνών σχέσεων της περιοχής υπό την σκιά βεβαίως του ιψενικού τριγώνου ΗΠΑ-Ρωσίας-Τουρκίας και των 27 διαφορετικών εξωτερικών πολιτικών της «ενιαίας» ΕΕ:

ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΤΡΑΓΩΔΙΑ, 24/7/2020

Η ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΤΡΑΓΩΔΙΑ ΤΟΥ 1974

Η Κύπρος με την Τουρκική εισβολή στις 20 Ιουλίου 1974 βίωσε ένα δράμα 3.000 νεκρών, 200.000 ξεριζωμένων, 20.000 εγκλωβισμένων, 1600 αγνοουμένων και μίας de facto διχοτόμησης του νησιού. Πέντε μέρες πριν, είχε βιώσει ένα δράμα μιας εμφύλιας σφαγής (Μακαριακών και αντι-Μακαριακών) με 91 νεκρούς. Οι πραξικοπηματίες των Αθηνών γνώριζαν ότι το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου 1974 εναντίον του νομίμου προέδρου της ανεξάρτητης (και υπό τρεις εγγυήσεις) Κύπρου θα πυροδοτούσε την επέμβαση της Τουρκίας.

ΑΝΟΙΧΤΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ, 2020

 ΑΝΟΙΧΤΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΧΟΛΙΚΗ ΣΤΕΓΗ

Έγραφα προ πενταετίας από τις στήλες της «Ε» και επαναφέρω και σήμερα εν όψει της επίσκεψης στο νησί μας του υπουργικού κλιμακίου και της σχετικής συζήτησης που πρέπει να γίνει για την σχολική στέγη:

ΔΗΜΑΡΧΕ, 2020

Η ΕΠΙΣΤΟΛΗ, κ. ΔΗΜΑΡΧΕ, ΑΡΓΗΣΕ ΔΥΟ ΧΡΟΝΙΑ

Ο ΣΥΡΙΖΑ στην Κέρκυρα, το 2014-2015, εκλήθη να διαχειρισθεί μια περιφανή εκλογική νίκη σε όλα τα επίπεδα. Στον τόπο μας η αριστερά θα δοκιμαζόταν προνομιακώς και ως κυβέρνηση και ως αυτοδιοίκηση. Κι απέτυχε σε όλα, βουλιάζοντας βαθειά μέσα στο πιο ταπεινό προϊόν που παράγει ο άνθρωπος: τα σκουπίδια.

Ένα θέμα οργάνωσης και καθημερινής διαχείρισης έγινε αφορμή να ανασταλούν στο νησί στοιχειώδη συνταγματικά δικαιώματα, με την δράση ισχυρών δυνάμεων αστυνομικής καταστολής επί μακρύ χρονικό διάστημα.  Τεράστιο το κοινωνικό, οικονομικό και πολιτικό κόστος. Εξίσου εντυπωσιακή όμως και η αδράνεια του ενεργού πολιτικού προσωπικού σε Κέρκυρα και Αθήνα. Πήρε δύο χρόνια στον πρώτο ταγό του τόπου να καταλάβει το λάθος. Όμως, τα δύο χρόνια στην πολιτική είναι άπειρος χρόνος.

ΜΕΤΑ-ΚΑΡΑΝΤΙΝΑ, 2020

Η ΜΕΤΑ-ΚΑΡΑΝΤΙΝΑ ΕΠΟΧΗ

Ίσως πιο σημαντικός κι από τον Θουκυδίδη, τον Μακιαβέλι και τον Κλαούζεβιτς αποδειχθεί τελικά ο Σουν Τζου. O Κινέζος συγγραφέας του 6ου π.Χ. αιώνα διδάσκει το πώς να κερδίσεις έναν αντίπαλο δηλητηριάζοντας την ατμόσφαιρά του. Αδιάφορο μάς είναι το πώς προκλήθηκε ο νέος ιός. Η ατμόσφαιρα θα παραμείνει δηλητηριασμένη για όσο χρόνο χρειάζεται για να παραδεχθούμε εμείς (δηλαδή ο πλανήτης στο σύνολό του) την συντριπτική ήττα μας ως σύγχρονης άτρωτης και ανώτερης κοινωνίας. Ο μισός πληθυσμός της γης (που, αν και μισός, είναι διπλάσιος από τον πληθυσμό της γης πριν από ένα αιώνα) βρίσκεται σε καραντίνα. Και όταν θα βγει από την καραντίνα θα ξέρει ότι τίποτα δεν θα είναι όπως πριν. Είμαστε όλοι δυνάμει μια ευπαθής ομάδα. Ακόμη και το 1%.

ΟΙ ΜΗΛΙΟΙ, 2020

Ο ΒΑΡΟΥΦΑΚΗΣ ΚΑΙ ΟΙ ΜΗΛΙΟΙ ΤΟΥ ΘΟΥΚΥΔΙΔΗ

Η πρόσφατη δημοσίευση των διαλόγων του 2015 στο Eurogroup, που ήταν στην ουσία αντιπαράθεση μεταξύ των επιχειρημάτων ενός αδυνάτου και της πυγμής ενός ισχυρού, αναβιώνει την ιστορική αντιπαράθεση Μηλίων και Αθηναίων, έτσι όπως μας την παρέδωσε ο Θουκυδίδης. Κατά το 16ο έτος του Πελοποννησιακού Πολέμου (416-415 π.Χ.), οι Αθηναίοι, πολιορκούντες τους Μηλίους, στέλνουν πρέσβεις για να προτείνουν μια άνευ όρων παράδοση και υποδούλωση των δευτέρων στους πρώτους. Οι Μήλιοι, από την πλευρά τους, - σε ένα διάλογο που διδάσκεται σε όλες τις σχολές πολέμου - προβάλλουν λογικά επιχειρήματα περί δικαιοσύνης.

ΧΡΟΝΙΑ ΚΟΡΩΝΟΪΟΥ, 2020

Ο ΕΡΩΤΑΣ ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΚΟΡΩΝΟΪΟΥ

Ο «Έρωτας στα Χρόνια της Χολέρας» είναι ένα μυθιστόρημα του Μαρκές που μιλάει μόνο για τον έρωτα και καθόλου για την χολέρα. Ο έρωτας, απλώς, άντεξε περισσότερα χρόνια από την χολέρα. Ο γηραλέος, δραστήριος ερωτικά, κύριος εγκαταλείπει την όμορφη νεαρή ερωμένη του για να επιστρέψει στον ανολοκλήρωτο παιδικό του έρωτα – που τώρα πια είναι μια εξ ίσου γηραλέα κυρία που μόλις χήρεψε.  

Η «Πανούκλα» του Αλμπέρ Καμύ θέτει την πανούκλα και την αποκλεισμένη κοινωνία του Οράν (στην βόρεια Αλγερία) ως σκηνικό μπροστά στο οποίο εξελίσσονται οι ηρωικές και αντι-ηρωικές πράξεις μιας έκτακτης και επείγουσας καθημερινότητας. Κάποιοι, σε αυτές τις ακραίες συνθήκες ζωής και θανάτου, θα ανακαλύψουν ακόμη και το νόημα της ζωής στην προσφορά, την ανιδιοτέλεια, την αυτοθυσία, και κάποια στιγμή στην επιστροφή στην «κανονικότητα» – που μερικές φορές νομίζουμε ότι είναι για πάντα δεδομένη, ακόμη και χωρίς ατομική και συλλογική ευθύνη.

ΤΑ ΣΥΝΟΡΑ, 2020

ΤΑ ΣΥΝΟΡΑ, ΟΙ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ

Τα σύνορα είναι εξ ορισμού κλειστά. Αλλιώς δεν θα τα λέγαμε σύνορα. Δυστυχώς, αυτή είναι η πραγματικότητα. Απέχουμε πολύ ακόμη από την χριστιανική κατάργηση των συνόρων, όπου όλοι θα είμαστε αδέλφια. Η κατευθυνόμενη από τις Τουρκικές αρχές μαζική πίεση των συνόρων μας από πολιτικούς και οικονομικούς πρόσφυγες δεν μπορεί να έχει ως απάντηση την «αθώα» ανακοίνωση της νεολαίας του ΣΥΡΙΖΑ. Θα γίνουμε, λοιπόν, απάνθρωποι;

Ο ΚΥΡΙΟΣ ΛΑΜΔΑ, 2019

Η ΑΒΑΣΤΑΧΤΗ ΕΛΑΦΡΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΛΑΜΔΑ

Το παρόν άρθρο δεν περιορίζεται στην ελαφρότητα του επωνύμου κυρίου Λιάγκα, αλλά επεκτείνεται ώστε να περιλάβει και τους/τις χιλιάδες κυρίους/ες Λάμδα. Και δεν περιορίζεται στην ελαφρότητα της συγκεκριμένης τηλεοπτικής εκπομπής, αλλά επεκτείνεται στις δεκάδες όμοιες. Το ζητούμενο είναι να παράξουμε γέλιο με σπέρμα και με αίμα χάριν της τηλεθέασης. Και για όσο καιρό αυτό θα είναι το κριτήριο της υψηλής τηλεθέασης, θα είμαστε όλοι συνυπεύθυνοι του αμαρτήματος.

Η ΠΑΡΕΛΑΣΗ, 2019

Η ΠΑΡΕΛΑΣΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΔΩΝ MONTY PYTHON

Όταν είδα την παρέλαση των Ελληνίδων Monty Python, ένιωσα απλώς κρυάδα και, μετά, μια κάποια λύπη για όσους έσπευσαν να επικροτήσουν. (Επικροτήσαντες ήταν αυτοί που για χρόνια έλεγαν άλλα και έπραξαν τελικώς άλλα.) Υπάρχουν χίλιοι τρόποι να δια-δηλώσεις καυστικά το οτιδήποτε. Ο εξευτελισμός του Άλλου, όμως, είναι ένας light φασισμός.

ΙΒΑΝ ΙΛΙΤΣ, 2019

Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΟΥ ΙΒΑΝ ΙΛΙΤΣ

Με τον Τολστόι δεν γελάει κανείς. Πώς να γελάσεις με την Άννα Καρένινα ή με το Πόλεμος και Ειρήνη; Όταν ο καθηγητής Ξηροπαΐδης, προλογίζοντας την θεατρική διασκευή της σκηνοθέτιδος Κωνσταντίνα Νικολαΐδη του πιο σκοτεινού έργου του Τολστόι, Ο Θάνατος του Ιβάν Ίλιτς, μίλησε για μια δραματική παράσταση με πολλά κωμικά στοιχεία, δεν έγινε και πολύ πιστευτός. Οι άνθρωποι, είπε, μπροστά στον θάνατο συμπεριφερόμαστε και κωμικά. Είναι έτσι;  

ΚΥΡΙΕ ΣΑΛΒΙΝΙ, 2019

ΚΥΡΙΕ ΣΑΛΒΙΝΙ, ΤΙ ΨΥΧΗ ΘΑ ΠΑΡΑΔΩΣΕΙΣ;

Ο Ματέο Σαλβίνι, ισχυρός ανήρ της Ιταλίας σήμερα, εισήγαγε πρόσφατα ένα νόμο, που – κατά τα λόγια καθολικού επισκόπου –  «υπερβαίνει τον νόμο της θάλασσας, δηλαδή τον νόμο του ανθρώπου». Η διάσωση πρόσφυγα στην θάλασσα θεωρείται πλέον στην χώρα, που κάποτε γέννησε τον φασισμό, έγκλημα βαριάς μορφής.

ΔΙΣΣΟΙ ΛΟΓΟΙ, 2019

ΟΙ ΔΙΣΣΟΙ ΛΟΓΟΙ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αντίδοτο στην στρατοπεδοποίηση της πολιτικής ζωής οι αρχαίοι δισσοί λόγοι (διττοί, το αντίθετο των μονών). Άσκηση συστηματική του σοφιστή Πρωταγόρα και των μαθητών του οι δισσοί λόγοι. Να ασκείται καθημερινά το ίδιο άτομο να αναπτύσσει για το ίδιο ζήτημα τα αντίθετα επιχειρήματα – δηλαδή και τα ‘υπέρ’ και τα ‘κατά’ συγχρόνως. Έτσι, ο αντίπαλος από εχθρός θα γίνει συνομιλητής και θα παύσει ο φανατισμός της «μιας και μοναδικής αλήθειας» να χύνει την μέλαινα χολή του στο σώμα και την κοινωνία.